قسمتی از متن تحقیق قاعده منع تحصیل دلیل در نظام آیین دادرسی مدنی و رویه قضایی
چکیده
از روزی در یک قرن پیش در ماده ۵۷ قانون اصول محاکمات حقوقی مصوب ۱۲۹۰، محکمه صلح، از تحصیل دلیل منع گردید و مدرک حکم او فقط دلایلی بود که طرفین اقامه می‌کنند تا به امروز که در قانون آیین دادرسی مدنی قانون‌گذار دادرس را مکلف به کشف حقیقت از طریق هرگونه تحقیق یا اقدامی نموده است، ذهن قضات و حقوقدان‌ها به این موضوع مشغول بوده است که هدف از قاعده منع تحصیل دلیل چیست؟ آیا این قاعده با کشف حقیقت تعارض دارد؟ آیا این قاعده با تصویب ماده ۱۹۹ قانون آیین دادرسی مدنی نسخ گردیده است؟ و غیره. یکی از راهه‌ای رسیدن به جواب این پرسش بررسی سیر تطور این قاعده در قوانین و همچنین رویکرد رویه قضایی در رابطه با قاعده منع تحصیل است. لیکن در این مقاله به نتیجه خواهیم رسید که هنوز بین متحدشدن نظرات رویه قضایی با نظام آیین دادرسی در ایران در رابطه سرنوشت قاعده منع تحصیل دلیل با توجه به تصویب ماده ۱۹۹ قانون آیین دادرسی مدنی فاصله زیادی وجود دارد.
واژگان کلیدی: تحصیل دلیل، کشف حقیقت، بیطرفی دادرس، دادرسی مدنی
مقدمه
در طول حیات یک‌صد ساله حقوق دادرسی مدنی ایران هیچ موضوعی به‌اندازه قاعده منع تحصیل دلیل برای دکترین و دادگاه‌های مدنی مشکل‌آفرین و دردسرساز نبوده است. دکترین سنتی یک‌صدا مبنای آن را اصل بیطرفی دادگاه اعلام کرده است بدون آن‌که مفهوم آن را بازشناسد، مصادیق آن را عرضه کند و در تحلیل نهایی بگوید که چگونه دادرس مدنی با تحصیل دلیل از بیطرفی خارج می‌شود. با تأثیر از همین اندیشه، دادگاه‌های مدنی از ترس خروج از بیطرفی و بیم محکومیت انتظامی دچار انفعال شده‌اند تا به آنجا که گاهی از رسالت اصلی خود یعنی کشف حقیقت دور شده و فقط به فصل خصومت بسنده کرده‌اند. پس از تحولات اخیر قانون‌گذاری به‌ویژه ماده ۱۹۹ قانون آ.د.م.، هنوز این چالش ادامه دارد که آیا قاعده یادشده به قوت خود باقی است یا تعدیل و یا حتی منسوخ‌شده است.
این تحقیق ابتدا بسترهای پیدایش این مفهوم در حقوق ایران و چالش‌هایی را که در طول حیات یک‌صد ساله قانون‌گذاری ایران با آن مواجه بوده است بررسی می‌کند و سپس به بررسی قاعده منع تحصیل دلیل در نظام آیین دادرسی مدنی و رویه قضایی می‌پردازد.
- امامی، حسن (1382) حقوق مدنی، انتشارات اسلامیه، جلد 6، چاپ دهم.
- باستانی پاریزی، محمدابراهیم (1383) تلاش آزادی، چاپ اول، نشر علم.
- پوراستاد، مجید (1385)، حقیقت نقش دادگاه در تحصیل دلیل و کشف، رساله دکتری حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.
- پوراستاد، مجید (1387)، اصل حاکمیت اصحاب دعوای مدنی، فصل‌نامه حقوق، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 38، شماره 3.
- پوراستاد، مجید، نقشی (1389) دادرسی ملانی در تحصیل دلیل و کشف حقیقت، موسسه مطالعات 9 پژوهش‌های حقوقی، چاپ اول.
- ترکمان، محمد (1368)، سیر تطور و اصل دوم متمم قانون اساسی، مجله تاریخ معاصر ایران، مجموعه مقالات.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1375)، دانشنامه حقوقی، 5 جلدی، انتشارات امیرکبیر، چاپ پنجم.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1378)، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، جلد دوم، انتشارات گنج دانش.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1379)، مجموعه محشی قانون مدنی (علمی، تطبیقی، تاریخی)، انتشارات گنج دانش.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1381)، دائره‌المعارف علوم اسلامی، قضایی، دو جلد، انتشارات گنج دانش.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1387)، علم حقوق در گذر تاریخ، انتشارات گنج دانش.
- دولت‌آبادی، ناصر (1364). ماده 8 قانون اصلاح پاره‌ای از قوانین دادگستری، نشریه دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
- زراعت، عباس (۱۳۸۳) قانونی آیینی دادرسی در نظم حقوقی کنونی، نشر خط سوم، چاپ اول.
- زراعت، عباس و حاجی‌زاده، حمیدرضا (۱۳۸۸) ادله اثبات دعوا، نشر قانون‌مدار، چاپ اول.
- زندی، محمدرضا، (۱۳۸۸) رویه قضایی دادگاه‌های تجدیدنظر استان تهران در امور مدنی 1، انتشارات جنگل، چاپ اول.
- سلیمی الیزئی، فرشته (1389) محشای قانونی آیینی دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی، انتشارات جاودانه، چاپ اول.
- شمس، عبدالله (1384) آیین دادرسی مدنی، جلد 3، نشر دودارک، چاپ اول.
- شمس، عبدالله، (۱۳۸۸) ادله اثبات دعوا، انتشارات دراک، چاپ ششم.
- شمس، عبدالله، (۱۳۸۹) آیین دادرسی مدنی، جلد سوم، انتشارات دراک، چاپ شانزدهم.
- شیخ نیا، امیرحسین، (۱۳۷۵) ادله اثبات دعوا، شرکت سهامی انتشار، چاپ سوم.
- صقری، منصور (بی‌تا) مقدمه، تعریف، تاریخ و منابع حقوق تجارت، بی‌جا.
- طباطبایی، سید عبدالرضا (1381) گزیده‌ای از موارد تجدیدنظر فوق‌العاده در امور مدنی، روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران، چاپ اول.
- عبادی شیرین (1353)، اصل بیطرفی در رسیدگی به امور حقوقی برای کشف واقع، مجله حقوقی دادگستری، شماره سوم.
- کاتوزیان، ناصر (1374) نظریه عمومی تعهدات، موسسه نشر یلدا، چاپ اول.
- کاتوزیان، ناصر (1380) اثبات و دلیل اثبات، جلد 1، انتشارات میزان، چاپ اول.
- کاتوزیان، ناصر (1385) مقدمه علم حقوق، شرکت سهامی انتشار، چاپ 51
- کاتوزیان، ناصر، (۱۳۸۶) نظریه عمومی تعهدات، بنیاد حقوقی میزان، چاپ چهارم.
- کرمانی، ناظم السلام (1377) تاریخ بیداری ایرانیان (به اهتمام علی‌اکبر سعیدی سیرجانی) جلد چهارم، نشر پیکان.
- کریمی، عباس (1386) ادله اثبات دعوا، نشر میزان، چاپ اول
- متین دفتری، احمد (1387) آیین دادرسی مدنی و بازرگانی، نشر امجد، چاپ اول.
- مدنی، سید جلال‌الدین (1377) آیین دادرسی مدنی، جلد دوم، نشر پایدار، چاپ اول
- مصدق، محمد (1333) دستور محاکم حقوقی، بی‌جا
- مهاجری، علی (1382) شرح قانون آیین دادرسی مدنی، انتشارات گنج دانش.
- میرزا صالح، غلامحسین (1384) مذاکرات مجلس اول 1324-1326، انتشارات مازیار، چاپ اول
- Algar, Hamid (1973): “Mirza Malkum Khan” (A Study in the History of Iranian Modernism), University of California Press.
- Cadiet, L. & Jeuland, E. (2004): “Droit Judiciare Privé’’, Paris, Editions du Jurisclasseur, 4th ed.
- Cornu, Gerard (1990):”Vocabulaire Juridique”, PUF, 2ed.
- Guinchard, Serge (1999): “Droit et Pratique de la Procédure Civile’’, Paris, Dolloz.
- Kane, Axel (2002):”Major Changes in the German Civil Procedure Code” in: International Legal Practioner, Vol. 37, No 1, March
- Kohl, Alphonse(1971):”Procès Civile et Sincéritè’’, faculté de droit de l’université de Liège.
- Ponsard, André (1987): “Rapport Français” en: La Vérité et le Droit, Travaux de l’Association Henri Capitant, Tome XXXVIII, Paris.
- Vincent, J. & Guinchard, S. (2001):”Procédure Civile”, 26 ed; Paris, Dalloz
نقد و بررسی‌ها
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.