چکیده
هدف این پژوهش تعیین اثربخشی آموزش معکوسسازی عادت بر وسواس فکری و عملی نوجوانان دختر و پسر شهر اصفهان بود. پژوهش حاضر از نوع نیمه تجربی با دو گروه آزمایش و کنترل در سه مرحله پیشآزمون-پسآزمون و پیگیری 30 روزه بود. جامعه آماری این پژوهش را، نوجوانان دختر و پسر 12 تا 19 سال که با مشکل وسواس فکری و عملی به مراکز روانشناختی شهر اصفهان مراجعه کردهاند به تعداد 150 نفر تشکیل دادند، که تعداد 30 نفر به شیوهی نمونهگیری در دسترس انتخاب و بهطور تصادفی به دو گروه کنترل (15 نفر) و آزمایش (15 نفر) گمارده شدند. گروه آزمایش طی 6 جلسه به مدت یک ساعت و نیم تحت بسته آموزش معکوس سازی عادت با توجه به بسته آموزشی سبزیان، سلیمی و جوزانی (1394) قرار گرفتند، درصورتیکه گروه کنترل آموزشی دریافت نکردند. در مرحله پیشآزمون و پسآزمون و پیگیری هر دو گروه پرسشنامه 30 سؤالی وسواس فکری عملی مادزلی هادسون و راچمن (1977) تکمیل نمودند، اطلاعات جمعآوریشده با استفاده از نرمافزار spss ویراست بیست و یکم، در دو بخش توصیفی و استنباطی مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفت. تجزیهوتحلیل اطلاعات با آزمون تحلیل کوواریانس نشان داد که آموزش معکوس سازی عادت بر وسواس فکری و عملی نوجوانان دختر و پسر تأثیر معناداری دارد (05/0>p). همچنین آموزش معکوس سازی عادت بر وارسی کردن، تمییزی، کندی و تکرار و شک وسواسی نوجوانان دختر و پسر تأثیر معناداری دارد (05/0>p).
واژگان کلیدی: وسواس، وسواس فکری و عملی، آموزش معکوس سازی عادت، نوجوانان دختر و پسر.
مقدمه
نوجوانان خصوصیات بارز و مشخصی مثل نظم و ترتیب شدید، کمال طلبی و پاکیزگی افراطی و خسیس بودن را از خود بروز میدهند. افکار و اعمال این قبیل نوجوانان تکراری، دست و پاگیر و کلیشهای است و نوجوان خودش را ناگزیر از انجام آنها میداند، مانند امتحان کردن مکرر کلید برق و دستگیره در اتاق یا شستن تکراری یکی از اندامهای بدن. در انجام اعمال و افکار وسواسی[1]، نوجوان نسبت به اختلال خود هوشیار و آگاه است، ولی آن را تحمیلشده احساس میکند و خود را در محاصره میداند. وارسی کردن، لمس کردن، افکار آزاردهنده و تکراری معمولاً با اضطراب همراه است (آزاد، 1392).
وسواس فکری عقیده، هیجان، تفکر و یا تکانهای است که مکرراً و مصرانه برخلاف میل شخص خود را وارد ضمیر هشیار او میکند. این افکار، تکانهها یا تصاویر ذهنی بهطور مکرر و مقاوم برای شخص بهطور غیرارادی اتفاق افتاده و ناراحتی و اضطراب بارزی را در او برمیانگیزند. وسواس فکری یکی از علائم اصلی بیماری روانی اختلال وسواسی جبری به شمار میرود. معمولاً شخص میکوشد آنها را نادیده گرفته، از ذهن خود بیرون کند و یا با عمل و فکر دیگری خنثی کند و البته آگاهی دارد که این پدیدههای مزاحم حاصل ذهن خود او هستند (هاموند[2]، 2014).
افراد وسواسی دچار باورها و رفتارهای غیرمنطقی شایعی در مورد ترسهای وسواسی هستند. این باورها عبارتاند از: فکر کردن دربارهی کاری، مانند انجام دادن آن کار است. مانع نشدن از وارد آمدن آسیب به خود و دیگران، مانند آسیب رساندن به خود و دیگران است. احساس مسؤولیت شخصی دربارهی افکار و اعمال، تحت تأثیر عوامل دیگری – مانند احتمال پایین وقوع فلان حادثه و یا نقش دیگران در رویدادها – قرار نمیگیرد. ناتوانی در اصلاح یا خنثی کردن یک فکر پرخاشگرانه یا تهاجمی مساوی است بااینکه شخص عملاً به دنبال چنین عمل آسیبرسانندهای باشد و بخواهد آن را انجام دهد (منصوری، 1392).
وسواس فکری عملی[3] یک نوع عادت تکراری و اجتنابناپذیر تلقی میشود. انتظار میرود که نوجوانان بتوانند عادتهای رفتاری خود را بشناسند و بتوانند آنها تغییر دهند. از میان مداخلات رفتاری که برای وسواس فکری عملی به کار میروند فنون وارونهسازی عادت[4] کاربرد بیشتری دارند. آموزش وارونهسازی عادت در درمان وسواس فکری عملی توسط آزرین و نان[5] (1973) طراحی شده است، بهطورکلی درروش وارونهسازی عادت افراد از ماهیت وسواس خودآگاه میشوند. همزمان با یادگیری تن آرامی در سراسر بدن خود پاسخهایی متضاد با وسواس فکری عملی را یاد میگیرند. این فنون باید در سایر موقعیتهای زندگی بهمرور تمرین شوند تا افراد کنترل بیشتری بر افکار و رفتار وسواسی پیدا کنند (کاپروتی[6]، 2014). در تمامی مراحل، حمایت اجتماعی مخصوصاً اعضای خانواده و سایر افراد نزدیک فرد مبتلا برای کسب نتیجه درمانی مطلوب بسیار مهم است. در این فصل ابتدا با ذکر مقدمه و بیان مسئله، بیان اهمیت و ضرورت پژوهش، اهداف و فرضیههای پژوهش، تعاریف اصلاحاتی و عملیاتی مطرح گردیدهاست.
[1] Obsessive Thoughts
[2] Hammond
[3] Practical obsession
[4] Habit making habit
[5] Azrin & Nan
[6] Caprotia
چکیده
فصل اول: کلیات پژوهش
1-1.مقدمه
1-2. بیان مسئله
1-3. اهمیت و ضرورت پژوهش
1-4.اهداف پژوهش
1-5.فرضیه های پژوهش
1-6.تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرها
فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه ی پژوهش
2-1. مبانی نظری وسواس فکری و عملی
2-2. مبانی نظری معکوس سازی عادت
2-3. پیشینه پژوهش
2-3-1. پیشینه پژوهش داخلی
2-3-2. پیشینه پژوهش خارجی
2-4. خلاصه فصل دوم
فصل سوم: روش پژوهش
3-1. طرح کلی پژوهش
3-2. جامعه آماری پژوهش
3-3. حجم نمونه و روش نمونه گیری
3-4. ابزار گردآوری اطلاعات
3-5. روش اجرای پژوهش
3-6.شیوه تجزیه و تحلیل داده ها
3-7.ملاحضات اخلاقی
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل دادهها
4-1. یافته های توصیفی
4-2. یافته های استنباطی
4-3.نتایج نهایی
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
5-1. بحث پیرامون فرضیه ها
5-2. نتیجه گیری
5-3.محدودیت های پژوهش
5-4.پیشنهادات کاربردی
5-5. پیشنهادات پژوهشی
منابع
پیوست
آزاد، حسن (1392) آسیب شناسی روانی ، تهران: انتشارات بعثت
بلک برن، ایوی، ماری و دیویدسون، کیت ام، (2011)، شناخت درمانی افسردگی و استرس، ترجمه حسن توزنده جانی، مشهد : انتشارات قدس رضوی
حق شناس، حسن (1388)، بررسی تأثیر گروه درمانی با روش های شناختی- رفتاری در کاهش اضطراب امتحان دانش آموزان پیش دانشگاهی شهرضا (استان فارس)، مجله روان پزشکی و روان شناسی بالینی ایران، سال پانزدهم، شماره1، 69-63 .
دیوید ویل، و راب ویلسون (2005) وسواس و درمان آن، ترجمه: سیاوش جمالفر، تهران: نشر ارسباران.
رضایی، فاطمه و همکاران، اثر بخشی مداخلات شناختی- رفتاری، مدیریت استرس بر کیفیت زندگی زنان مبتلا به آسم، مجله تحقیقات علوم رفتاری، 1392، دوره 6 ، شماره 1 ، 16-9 .
صبوری ، شهناز (1391) وسواس وروش های درمانی وشناختی آن، تهران: نشر سمت
عبدالمالکی، ایران، (1392).بررسی تأثیر آموزش شناخت درمانی در میزان اضطراب دانش آموزان دختر پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی تنکابن.
کلارک، دیوید دانش و روشهای کاربردی رفتار درمانی شناختی. ترجمه حسین کاویانی(1390). تهران. انتشارات سنا
کاپلان و سادوک.(2013).خلاصه روان پزشکی علوم رفتاری / روانپزشکی بالینی. ترجمه: فرزین رضاعی. (1394) تهران : انتشارات ارجمند
گیل اس، استکتی، (2010)، درمان رفتاری وسواس، ترجمه عباس بخشی پور، تبریز، مؤسسه انتشاراتی روان پویا.
هافمن، کارل روانشناسی عمومی (از نظریه تا کاربرد) ترجمه: مهران منصوری (1392).تهران: نشر ارسباران.
هاوتون، کرک، سالکووس کیس، کلارک، (2012)، رفتار درمانی شناختی (راهنمای کاربردی در درمان اختلالات درمانی)، ترجمه دکتر حبیب الله قاسم زاده، تهران : نشر ارجمند.
American Psychiatric Association (APA).Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. 5thed: United States: American Psychiatric Association; 2013.
American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and StatisticalManual of Mental Disorders .Fifth Edition. AmericanPsychiatricPublishing .
Azrin NH, Nunn RG, Frantz SE. Treatment of hairpulling (trichotillomania): A comparative study of habit reversal and negative practice training. J Behav Ther Exp Psychiatry 1980Mar; 11(1): 13–20.
Azrin, N.H., Peterson, A.L. (1990). Treatment of Tourette syndrome by habitreversal: a waiting-list control group comparison. Behavior Therapy.21,n305-318.
Azrin,N. H., & Nunn, R. G. (1973). Habit-reversal: A method of eliminatingnervous habits and tics. Behaviour Research and Therapy, 11, 141–149.
Begotka AM, Woods DW, Wetterneck CT. The relationship between experiential avoidance and the severity of Trichotillomania in a nonreferred sample. J Behav Ther Exp Psychiatry 2004; 35(1): 17-24.
Capriotti MR, Ely LJ, Snorrason I, Woods DW. Acceptance-Enhanced Behavior Therapy for Excoriation (Skin-Picking) Disorder in Adults: A Clinical Case Series.2014. Cognitive and Behavioral Practice. Available at: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1077722914000108. Accessed Jul-Aug 2, 2003.
Capriotti, M. Himle, M, B. Woods .D,W.(2014).Behavioral treatments for Tourette syndrome.Journal of Obsessive-Compulsive and Related Disorders.
Capriotti, M. R., & Woods, D. W. (2013). Cognitivebehavioral therapy. In: D. Martino, & J. Leckman (Eds.), Tourette syndrome. Oxford University Press.
Carr, J.E., Chong, I.M.( 2005). Habit reversal teatment of tic disorders: amethodological critique of the literature. Behavior Modification. 29,858-875.
Conelea, C. A., & Woods, D. W. (2008a). The influence of contextual factors on tic expression in Tourette’s syndrome: A review. Journal of Psychosomatic Research, 65, 487–496. http://dx.doi.org/10.1016/j.jpsychores.2008.04.010.
Conner, K. (2007) “Cognitive – Behavior Therapy and Medication in The Treatment of Obsessive – Compulsive Disorder, Canadian, journal of Psychiatry, 44 (1), 64- 72.
Cook, C.R., Blacher,J.(2007).Evidence-based psychosocial treatments for tic disorders.ClinicalPsychology: Science and Practice14, 252–267.
Crosby JM, Dehlin JP, Mitchell PR, Twohig MP. Acceptance and Commitment Therapy and Habit Reversal Training for the Treatment of Trichotillomania. Cogn Behav Pract 2012Nov; 19(4): 595–605.
Diefenbach G J, Tolin DF, Hannan S, Crocetto J, Worhunsky P. Trichotillomania: Impact on psychosocial functioning and quality of life. Behav Res Ther 2005Jul; 43(7): 869-84.
Diefenbach GJ, Mouton-Odum S, Stanley MA. Affective correlates of trichotillomania. Behav Res Ther 2002; 40(11): 1305-15.
Duke DC, Keeley ML, Geffken GR, Storch EA. Trichotillomania: A current review. Clin Psychol Rev 2010Mar; 30(2): 181-93.
Feldman M A., Storch, E A. and Murphy, T, K. (2011).Application ofHabit Reversal Training for the Treatment of Tics in Early Childhood. Clinical Case Studies,10.
Fine KM, Walther MR, Joseph JM, Robinson J, Ricketts EJ, Bowe WE, “et al “. Acceptance-Enhanced Behavior Therapy for Trichotillomania in Adolescents. Cogn Behav Pract 2012Aug; 19(3): 463–71.
Flessner CA, Busch AM, Heideman PW, Woods DW. Acceptance-enhanced behavior therapy (AEBT) for trichotillomania and chronic skin picking: exploring the effects of component sequencing. Behav Modif 2008Sep; 32(5): 579-94.
Flessner CA, Woods DW, Franklin ME, Cashin SE, Keuthen NJ. The Milwaukee Inventory for Subtypes of Trichotillomania-Adult Version (MIST-A): Development of an instrument for the assessment of ‘focused’ and ‘automatic’ hair pulling. J Psychopathol Behav Assess 2008 Mar; 30(1): 20-30.
Franklin,S A. Walther,M R. Woods D, W. (2010). Behavioral Interventions for Tic Disorders. Psychiatric Clinics of North America, 33 , 641–655.
Gian M 2012. Relaxation training for anxiety : A ten years systematic review with meta- analysis BMC
Hammond, D. C. (2014). Treatment of obsessional subtypy of OCD with neurofeedback. Biofeedback, 32, 9- 12.
Hayes SC, Strosahl KD, Wilson KG. Acceptance and commitment therapy: An experiential approach to behavior change. New York: Guilford Press; 1999.
Himle, M. B., Woods, D. W., Piacentini, J. C., & Walkup, J. T. (2006). Brief
Insel, T. (2011) Neurological and neuropsychological studies of patients with OCD. Biological Psychiatry, 18, 741- 751.
Jahn, M (2008). Medication for OCD. Am Psychiatry, 1- 10.
Karina S. B, John M., Einar T. T, Navjot B.(2011). The efficacy of habit reversal therapy for tics, habit disorders, and stuttering: A meta-analyticreview. Clinical Psychology Review,31,865-871.
Koosha, M.(2009). Tic Disorders.Tehran. Nashre Ghatreh Pub. [Persian].
Kozak, M (2010), Cognitive Behavior Therapy and Pharmacotherapy for Obsessive Compulive Disorde, Goodman, Waynek, Rudorfer, Maltt Hew, V. (Eds), Personality and Clinical Psychology Series.
Leckman JF, Riddle MA, Hardin MT, Ort SI, SwartzKL,
Louise, E.(2002). QEEG/ Neurofeedback and OCD Emerging Treatment Approach?. BCIA- EEG and Biofeedback. COCA Board of Directors- Public Awerness Chair.
Malloy, P (2009). Topgraphic evoked potential mapping In OCD: Evidence of frontal lobe dysfunction. Psychiatry Research, 28(1), 63- 71.
Norberg MM, Wetterneck CT, Woods DW, Conelea CA. Examination of the mediating role of psychological acceptance in relationships between cognitions and severity of chronic hairpulling. Behavior Modification 2007; 31: 367–81.
O’Sullivan RL, Keuthen NJ, Hayday CF, Ricciardi JN, Buttolph ML,”et al”. The Massachusetts General Hospital (MGH) Hairpulling Scale: 2. reliability and validity. Psychother Psychosom 1995; 64(3-4):146-8.
Rachman, D (2013), A Cognitive Theory of Obsessions: Behavior Research and Therapy, 35, 793- 802.
review of habit reversal training for Tourette Syndrome. Journal of Child Neurology, 21, 719–725.
StevensonJ,CohenDJ.(1989).The Yale Global Tic Severity Scale: initial testing of a clinician-rated scaleof tic severity. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry,28(4)
Sulkowski ML, Mancil TL, Jordan C, Reid A, Chakoff E, Storch EA. Validation of a classification system of obsessive–compulsive spectrum disorder symptoms in a non-clinical sample. Psychiatr Res 2011Jul; 188(1):65-70.
Twohig MP, Woods DW. A preliminary investigation of acceptance and commitment therapy and habit reversal as a treatment for trichotillomania. Behav Ther 2004; 35(4): 803–20.
Van Minnen A, Hoogduin KA, Keijsers GP, Hellenbrand I, Hendriks GJ. Treatment of trichotillomania with behavioral therapy or fluoxetine: A randomized, waiting-list controlled study. Arch Gen Psychiatry2003Mar; 60(5): 517-22.
Wetterneck CT. Woods DW .Understanding Behavior Disorders: A Contemporary Behavioral Perspective. Reno: Context Press; 2007.
Woods DW, Flessner CA, Franklin ME, Keuthen NJ, Goodwin RD, Stein DJ, “et al”. The trichotillomania impact project (TIP): Exploring phenomenology, functional impairment, and treatment utilization. J Clin Psychiatry 2006Dec; 67(12):1877-88.
Woods DW, Wetterneck CT, Flessner CA. A controlled evaluation of acceptance and commitment therapy plus habit reversal for trichotillomania. Behav Res Ther 2006May; 44(5): 639-56.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.