دریافت پایان نامه بررسی پرتره (چهره نگار) در عکاسی ایران

قسمتی از متن پایان نامه بررسی پرتره در عکاسی ایران

مقدمه:

عکاسی را باید به عنوان تنها هنری بیان کرد که تاریخ ساز است، این هنرآنچنان قوی، عظیم و تأثیر گذاراست  که به آن استناد می شود، به واسطه آن می شناسیم، می آموزیم و درس می گیریم و گاهی با آن سفر می کنیم ، آن چنان قوی است که می تواند ما را با خود به عمق ببرد، این هنر لحضه ها را ثبت می کند ثابت می کند و در واقع می میراند ولی در عین حال برای همیشه جاودانه می کند. موضوع این تحقیق بخش خاصی ازعکاسی است که به آن عکاسی پرتره (چهره نگار) می گوئیم، این بخش از هنر عکاسی افراد را به ما می شنا ساند، حالات و درونیات آنها را به نمایش می گذارد و بیننده با آنها همسفر می شود، گاهی فقط با نگاه به یکی از این تصاویر ما هر آنچه را که مدل می خواهد بیان کند در سکوت ژرف تصویر فرا می گیریم و شاید همین ویژگی از خواص جادویی و بهت انگیز هنر عکاسی و خصوصا عکاسی پرتره باشد ونیز انگیزه اصلی من برای انتخاب و تحقیق بر روی این موضوع، در این رهگذر گذری کوتاه داشته ام بر تاریخچۀ عکاسی در ایران و نیز عکاسی پرتره در این مرز و بوم، متأسفانه، تاریخ یا سند دقیقی از این بخش از هنر صنعت عکاسی در دست نیست و به درستی به آن پرداخته نشده است. هرآنچه از تاریخ پرتره در این مجموعه می خوانیم حاصل جمع بندی شخصی محقق و نظریه سازی وی از روی شواهد و مدارک تاریخی بوده است، پس از این مرحله نیز به سراغ عکاسان معاصر پرتره می رویم برخی از آثار آنها را دیده و بررسی می کنیم و در آخر نیز به نمایش آثار پروژه عملی می نشینیم، با امید به آنکه از هر آنچه داریم حفاظت عمیق و هوشمندانه انجام داده و هر روز آن را پربار تر کنیم تا رنگ فراموشی و خاطره نگیرد و تا همیشه جاودانه بماند.

فصل دوم

تاریخچه پرتره در عکاسی ایران

تاریخچه تحقیقی

عکاسی پرتره در ابتدای ورود صنعت یا هنر عکاسی به ایران به شکل کنونی که درجهان به آن پرداخته شده است نبوده، آنچه مسلم است عکاسی نه تنها در ایران بلکه در سایر نقاط جهان در ابتدا برای ثبت لحظه و نیز چهره بوده است در واقع در ابتدای تاریخ عکاسی باید گفته شود که اگر ازشخصی عکسبرداری می شده برای شناسایی و ماندگاری فرد در تاریخ بوده است.

ورود عکاسی به ایران نیز به دلیل آنکه از دربار آغاز شده به طبع آن در صدد ثبت و عکسبرداری از شخص پادشاه و دیگر اطرافیان و نزدیکان او بوده است. بنابراین به صراحت می توان بیان کرد که تاریخچۀ ورود عکاسی به ایران موازی و منطبق با عکاسی پرتره می باشد حال ممکن است صورت این نوع عکاسی بیشتر به شناسایی بپردازد و کمتر به شخصیت پردازی فردی اشاره کند. کار عکسبرداری را ابتدا افراد و معلمینی که از خارج به ایران آمده بودند مانند ریشارد خان و دیگر افرادی که درفصل اول به نام آنها اشاره شد انجام می دادند. اما بعدها با تعلیم ایرانیان و نیز خود شخص ناصرالدین شاه که به این هنر علاقه مند بود انجام شد به طوری که عکسبرداری از زنان حرم را شخصا خود شاه انجام داده بود. پس موضوع پرتره در عکاسی را نیز می توان جزء قدیمی ترین صورت ها و بخش های عکاسی در جهان وایران دانست.

تولد عکاسی پرتره به علت تولد موازیش با هنر عکاسی همانند این «هنر صنعت» رشد کرد و روبه تعالی گذاشت هرچند که در برحه‌هایی اززمان نیز عقب مانده است . به هرحال باید اشاره شودکه این نوع عکاسی ابتدا برای ثبت و شناسایی فردی صورت گرفته بود، اما باگذشت زمان و تعالیم مختلف عکاسی و حتی نیز با ورود و اضافه شدن ابزار عکاسی روبه  رشد نهاد، و بعدها کاملتر شد، تصاویر و عکسها ابتدا فقط جنبه شنا ساگر داشت، اما بعدها استفاده از ابزار و نور در این نوع عکاسی دخیل شد، تاجایی که در بررسی برخی از عکسهای بدست آمده از تاریخ و دورۀ قاجار می توان به پرتره هایی رسید که ازلحاظ نورپردازی قوی کارشده است در رابطه با شخصیت پردازی در این نوع عکاسی باید گفت که شخصیت پردازی افراد از روی روحیات و حالات درونی افراد (به جز در موارد معدودی که ممکن است برحسب تصادف صورت گرفته باشد) نبوده است، در واقع عکاس در ابتدای ورود این صنعت در فکر شناسایی سوژه مورد نظر و بررسی حالات وی نبوده است، شخصیت پردازی افراد کمتر با استفاده از حالات چهره و نور پردازی وی انجام می شد و بیشتر ما افراد را به واسطه ابزار همراهشان( تفنگ، عصا، چاقو، مدال و…) و یا لباس و پوشش آنها و …. می شناسیم، همچنین فرم ترکیب بندی سوژه در کادر مورد نظر نیز بیشتر با وسایل صحنه از جمله صندلی و گل و طاقچه و….انجام می شود که البته حال و هوای خاصی در کار ایجاد می کرده ولی از سوی دیگر باعث تصنعی شدن و نیز یکی شدن ژست درتمامی یا اکثر عکسها می شد و باعث می شد که عکسها بیشتر تزئینی باشد، تا شخصیت پردازی شده، اما با گذشت زمان، شناخت ابزار، استفاده از نورپردازی، اما شکل عکسها تغییر می کند، حتی این پیشرفت تا جایی صورت می گیرد که نه عکاسی از دربار به محیط خارج راه پیدا می کند و شاید این امر خود مجالی باشد برای آنکه عکاسی پرتره سوژه های بیابد که خودشان هستند و در زیر لایه هایی از پوشش های تزئینی و ابزار زینت داده نشده اند و چهره ها حالات درونی و ویژگی های ذاتی و ناب خود را برای عکاسی به نمایش می گذارند،عکاس سوژه هایی متفاوت، از نقاط مختلف و در محیط ها ی گوناگون برا ی عکاسی می‌یابد. و با فضاهای مختلف آشنا می شود ودر این کشاکش خود نیز می آموزد و شاید این همه، عوامل پیشرفت عکاسی شناساگر به عکاسی پرتره باشند این مدت زمان یعنی از ورود عکاسی به ایران و درواقع دربار تامیان مردم و محیط اجتماعی تقریبا دو دهه به طول انجامید و اکنون ما می توانیم نمونه های مختلف از عکاسی پرتره که از عامه مردم ازجمله ، درویش ، رقاص، پیشه ور، اقوام، کودکان ، زنان و … گرفته شده است نام ببرم این عکسها در مجموعه های مختلف و آلبوم های گوناگون مرکز اسناد در ایران و نقاط مختلف دنیا موجود می باشد که در بعضی از موارد نام عکاس ذکر نشده و ما نمی‌دانیم عکاس آن چه کسی بوده است. در مجموع باید بیان شود با توجه به اسناد موجود و گردآوری اطلاعات در رابطه با این موضوع تاریخچه ورود عکاسی به ایران همسو، هماهنگ و در واقع منطبق می باشد.

نتیجه گیری

دربررسی تطبیقی تاریچۀ عکاسی پرتره با تاریخ عکاسی در ایران به این موضوع اشاره کردیم که با توجه به مستندات و اطلاعات گردآوری شده از منابع مختلف دریافتیم که تاریخ عکاسی پرتره برابر با ورود صنعت عکاسی به ایران می باشد و به موزات آن است ، البته به طوری که شواهد نشان می دهد این امر نه تنها در ایران بلکه در جهان نیز صورت پذیرفته است و خواه ناخواه شروع عکاسی با چهره نگاری یکی شده است اما آنچه بعدها با پی گیری مطالعات مطلع می شویم این است که این بخش از عکاسی (چهره نگاری ) متأسفانه به موازات عکاسی در ایران پیشرفت چندانی نداشته و چه بسا عقب نیز مانده است عکاسی پرتره شاید در ابتدا به علت خاصیت شناسایی گرایانه اش در بین مردم زیبا و جالب می نمود اما پس از چندی باپیشرفت هنر صنعت عکاسی درایران وتوجه به زوایای دیگر این هنر از تمرکز روی آن کاسته شد تا جایی که می توان با صراحت بیان کرد که درحال حاضر تعداد  چهره نگاران شاخص در ایران از تعداد انگشتان یک دست نیز کمتر است واین جای بس تأسف و ناراحتی دارد، بررسی برخی ازآثار پرتره در سالهای 1280 تا 1320 که البته برخی از آنها به همت دوستان و معلمین غربی عکسبرداری شده است و خود باعث پیشرفت و بالا رفتن علم عکاسان در آن دوره می شد با اکنون نشان از بی توجهی واضع و عمیقی می دهد که درطی این سالها به این بخش از هنر عکاسی گردیده است. اگر روند تحولات عکاسی پرتره را به شکل نموداری بررسی کنیم باید گفت از ابتدای ورود عکاسی به ایران تا سالهای 1320 رو به صعود درحرکت بود. و پس از آن تا دهه‌های 40و30 ثابت مانده است، اما پس از این دوره روند این حرکت نزولی طي شده است و تاکنون نیز هیچ تلاشی ارزنده‌اي برای مانا کردن این بخش عظیم، مهم و تاریخی عکاسی صورت نگرفته است.