دریافت پایان نامه بررسی عوامل موثر در ازدواج از دیدگاه دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی

قسمتی از متن پایان نامه بررسی نگرش دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی پیرامون عوامل موثر در ازدواج

چکیده:

یکی از مهمترین رفتارهای اجتماعی انسان تشکیل خانواده و تلاش برای حفظ بقاء است در تمام ادیان الهی نیز به این امر توجه ویژه‌ای شده است. در قرآن مجید آیات بسیاری درباره ازدواج در ضرورت آن آمده است. مردم کشور ما نیز با عنایت فرهنگی غنی و ریشه‌دار خود و همچنین با تکیه بر اصول متعالی دین مبین اسلام همواره برای ازدواج و تشکیل خانواده اهمیت خاصی قائل بوده‌اند. در سالهای اخیر بدنبال تغییرات شگرف سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، و اقتصادی در سطح جامعه، نوسانات چشمگیری نیز در کیفیت و کمیت ازدواج و طلاق در بین جوانان بروز نموده است که البته در مقایسه با جوامع دیگر این ارقام کمتر می‌باشد.

ولی با عنایت به ریشه‌های عمیق فرهنگی و پشتوانه دینی در مردم کشورمان ضرورت بررسی مساله ازدواج و نقاط قوت و ضعف آن در جامعه از جهات مختلف احساس می‌گردد در راستای چنین احساسی نیاز و با توجه توان به محدودیت موضوع بر آن شدم تا مطالعه مقطعی (نظرسنجی) بر روی گروهی که آسیب‌پذیرترین اقشار جوان جامعه یعنی دانشجویان رشته‌های مختلف دانشگاه شهید بهشتی انجام دهم ابزار اصلی پژوهش پرسشنامه ما خود ایفایی می‌باشد که اعتبار آنها تایید شده بود و این پرسشنامه‌ها برای دو گروه دانشجویان دختر و پسر به طور یکسان تهیه شده بود و سوالات آنها به شکل سئوالات بسته انتخاب گردید. از نتایج قابل توجه این طرح تاکید و اهتمام دختران و پسران بر عوامل معنوی و دینی و اخلاقی است به طوریکه اکثر ایشان ایمان و اصالت خانوادگی و تفاهم اخلاقی را از نکات بسیار موثر بر زندگی زناشویی دانسته‌اند.

همچنین اکثر ایشان انگیزه ازدواج خود را برای دستورات الهی، احساس نیاز به داشتن یک همدلی و همرازی پیشگیری از آلوده شدن به مفاسد اجتماعی می‌دانند. هر دو گروه دختران و پسران به این واقعیت اذعان داشتند که اساسی‌ترین معضل در امر ازدواج مشکلات و نارسایی‌های اقتصادی است. آنچه از موضوع نتایج حاصل می‌آید آن است که دانشجویان عزیز ارزشهای منطبق بر ارزشهای دینی و ملی خود در امر ازدواج در نظر دارند ولی مشکلات و موانع بسیاری در راه تحقیق خواسته‌های ایشان وجود دارد که شایسته است مسئولین ذیربط و خانواده‌ها در جهت رفع موانع و تسهیل امر ازدواج تلاش درخور و کاربردی اعمال نمایند.

مقدمه

از جمله آیات خداوند این است که از جنس خودتان براش شما جفت آفریده که با آن انس بگیرید و بین شما محبت و الفت ایجاد کرده، در این امر برای مردم متفکر آیات حکمت خداوندی نمایان است، نهاد انسان احتمال گرایش عمیق به تشکیل خانواده دارد تا بدین وسیله ما معنی آرام و آشیانه‌ای مطلوب برای خود فراهم نماید و در این بین به حق ظرافتهای بسیار شگفت‌انگیز درون آدمی به ودیعه گذاشته است.

در دین مبین اسلام ارزش زیادی به ازدواج داده شده و احکام بسیاری در جهت ایجاد کانون گرم و آرام خانواده وجود دارد. تفاهمی اجمالی به تاریخ تمدن بشر نیز مبین این مطلب است که با وجود اختلافات بسیار در آداب و سنن جوامع بشری و تغییرات چشمگیری جوامع در بستر زمان، ازدواج یکی از مراسم منحصر به فردی است که همواره با بشر بوده است  این دورانست در کتاب ارزشمند تاریخ تمدن خود مساله ازدواج را در گاهواره تاریخ و در میان اقوام مختلف بشرح وسط داده است و ثابت نموده که ازدواج در انسان معنای بسیار والاتر و برتری نسبت به انتخابات جفت در حیوانات دارد.

عادات و رسوم اجتماعی و اخلاق سرپناه و محافظ محیط مقدس خانواده می‌باشند و راه نفوذ قوانین را می‌بندند لیکن با صنعتی شدن جوامع به دلیل ماشینی شدن زندگی‌ها و سیاستهای سودجویانه بشر امروزی انسان به موجودی مسخ شده مبدل گردیده است که در دریای پرتلاطم زندگی، به هدف به این سو و آنسو کشیده می‌شود و جمال تفکر را نمی‌یابد و شاید بهتر است بگوییم که نمی‌تواند تفکر منطقی داشته باشد و در این بین ازدواج و کانون گرم و مقدس خانواده نیز دستخوش تغییر شده است و مفهوم معنویش کم‌رنگ گشته است.

فرهنگ میهن عزیزمان ایران با تکیه بر تمدن غنی اسلامی و تاریخی خود کمتر از طوفان تمدن نوین بشری متاثر گردیده در کانون گرم خانواده هنوز بهترین مأمن است ولی باید به این واقعیت تلخ اذعان نمود که در طی دو سه دهه اخیر به دنبال نفوذ در فرهنگهای بیگانه و تغییرات نسبی عادات اجتماعی و فردی جامعه و همچنین وضعیت اجتماعی و سیاسی کشورمان تغییرات پرشتاب نگران کننده‌ای در نگرشها و برخوردهای اجتماعی و خانوادگی صورت گرفته است البته در مقایسه با جوامع غربی این روند کندتر است به طوریکه در آمریکا میانگین میزان طلاق 30% کل ازدواجها در ایران برای جمعیت شهری 12% بوده است ولی با توجه به سنت‌های دیرین خانوادگی و مالتبعه مردم کشورمان برای زندگی زناشوئی قائلند و همچنین باورها دینی و اسلامی که از پایه‌های اساسی تفکر اجتماعی افراد کشور است به تعیین آمار ازدواج و طلاق و کیفیت آنها می‌باید از روند کندتر و ارقام نازلتر برخوردار می‌باشد.

برطبق آمار ازدواجهای ثبت شده در سال 1361 میانگین سن ازدواج برای مردان 25 و برای زنان 20 سالگی بوده است. جوانان بیشترین و سازنده‌ترین نیروهای جامعه می‌باشند و پیشرفت و تعالی کشور وابسته به همت این قشر می‌باشد. لذا بررسی مشکلات و تلاش برای حل مشکلات ایشان از اهمیت بسزایی همانگونه که آمار نشان می‌دهد در شرایط فعلی شاید با اطمینان بتوان ادعا کرد که بزرگترین مشکل جوانان ازدواج و تشکیل خانواده می‌باشد.

دانشجویان به دلیل مدت تحصیل و شرایط کاری خاص بیش از سایر جوانان با این مشکل دست به گریبان هستند دلیل این مدعا مقایسه متوسط ازدواج دانشجویان است که برای پسران 1/29 و دختران 2/27 سالگی است در این پژوهش سعی شده است که ابعاد مختلف مساله ازدواج و عوامل موثر بر آن از دیدگاه دانشجویان بررسی شود تا با شناخت عوامل ترغیب کننده و تضعیف کننده آن در بین دانشجویان که با اتخاذ سیاستهای مناسب و همچنین با آگاهی دادن به جوانان بتوان معضلات جامعه را حل نمود.

بیان مسئله تحقیق:

مسئله ازدواج یکی از مهمترین مسائل زندگی می‌باشد که باعث رشد و شکوفایی انسان در مراحل بعدی زندگی او می‌گردد و این امر از ابتدای خلقت وجود داشته و در هر اجتماعی و هر زمانی مطرح بوده است و هر روزه قشر جوان در این خصوص دیدگاه خاصی را مورد نظر قرار می‌دهند، خصوصاً در سالهای اخیر که با صنعتی شدن جوامع تغییرات چشمگیری در امر ازدواج و نوع خانواده و رابطه بین اعضاء خانواده و بخصوص زن و شوهر بر جای گذاشته است. نوعاً هر دختر و پسری که به حد بلوغ و رشد رسیده باشند یک کشش باطنی شدید نسبت به جنس مخالف در خود احساس می‌کنند و این کشش و جاذبه نامرئی با گذشت زمان و بارور شدن قوای جوانی به تدریج به تمایل شدید مبدل گردیده تا آنجا که به صورت خواسته‌ای حتمی و ضروری خودنمایی می‌کند. (احمدی، سید احمد، 1371، ص22)

در واقع این پژوهش بر آنست که ابعاد مختلف مسأله ازدواج و عوامل موثر بر آن را از دیدگاه دانشجویان بررسی نماید.

بیان فرضهای تحقیق:

فرضهای تحقیق در این مقوله جای می‌گیرند:

• 1ـ آیا از دیدگاه جوانان، ازدواج موقت می‌تواند راه حل خوبی بشری مشکل ازدواج باشد؟
• 2ـ آیا از نظر جوانان مشکلات تحصیل و ترس از افت تحصیلی از موانع ازدواج می‌باشد؟
• 3ـ آیا از نقطه نظر جوانان، معیارهای معنوی و ارزشهای فرهنگی از مهمترین ملاکها برای انتخاب همسر می‌باشد؟
• 4ـ آیا برای دختران جوان، وفاداری و مسئولیت‌پذیری و با ایمان بودن همسران آینده‌شان دارای اهمیت می‌باشد؟
• 5ـ از نظر پسران جوان جامعه ما، تحصیل کرده بودن همسران آینده‌شان اهمیت زیادی در انتخابشان دارد؟
• 6ـ زیبایی همسر آینده برای پسران جوان تا چه اندازه دارای اهمیت است؟
• 7ـ چند درصد از جوانان در زمینه همسرگزینی با خانواده خود تفاهم کامل دارند؟
• 8ـ انگیزه جوانان چه دختر و چه پسر برای ازدواج چه می‌باشد؟
• 9ـ چند درصد از جوانان جامعه ما برای گریز از تنهایی ازدواج می‌کنند؟
• 10ـ چند درصد از جوانان گذراندن دوران نامزدی را لازمه یک ازدواج موفق می‌دانند؟

هدف تحقیق:

این پژوهش در زمینه بررسی ابعاد مختلف مسأله ازدواج هدفهای زیر برای را دنبال می‌کرد:

1ـ نظرسنجی از دانشجویان پیرامون مشکلات موجودی سر راه تشکیل خانواده

2ـ تعیین عوامل موثر در ایجاد انگیزه برای ازدواج بین دانشجویان 3) ارزیابی نظرات دانشجویان پیرامون معیارها و صفات انتخاب همسر 4) بررسی راههای عملی‌تر جهت تسهیل امر ازدواج از دیدگاه دانشجویان

ضرورت تحقیق:

جوانان کشور بهترین و مشکلات ایشان از اهمیت بسزایی برخوردار است و هماهنگونه که آمار نشان می‌دهد در شرایط فعلی شاید با اطمینان بتوان ادعا نمود که بزرگترین مشکل جوانان ازدواج و تشکیل خانواده می‌باشد. در سالهای اخیر بدنبال تغییرات سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی در سطح جامعه، رفتارها و عادات اجتماعی و فردی مردم دچار تحولات بسیاری شده است. ازدواج نیز از این قاعده مستثنی نبوده است و نوسانات چشمگیری در کیفیت و کمیت ازدواج و طلاق با توجه به آمارهای موجود مشاهده می‌شود بطوریکه متوسط این ازدواج و میزان طلاق در بین جوانان افزایش قابل ملاحظه‌ای داشته است. (حسینی، 1375) البته در مقایسه با جوامع دیگر این ارقام کمتر می‌باشند ولی با عنایت به ریشه‌های عمیق فرهنگی و پشتوانه دینی در مردم کشورمان ضرورت بررسی مساله ازدواج و نقاط قوت و ضعف آن در جامعه از دیدگاههای گوناگون احساس می‌گردد.

تعریف مفاهیم تحقیق: الف ـ تعریف نظری مفاهیم

ازدواج: ازدواج در لغت به مغنای «با هم جفت شدن» «زن گرفتن و شوهر کردن و زناشویی» بوده و همچنین در اصطلاح علم بدیع آنست که شاعر در شعر خود و کلمه و تلفظ شبیه به هم و در معنا مختلف باشد بیاورد. تعریف حقوقی ازدواج عبارتست از رابطه حقوقی که برای همیشه با مدت معین بوسیله عقد مخصوص بین زن و مرد حاصل شده و به آنها حق می‌دهد که از یکدیگر تمتع جنسی ببرند. و در واقع عقد خاصی که موجب رابطه ازدواج بین زن و مرد می‌شود و رابطه‌ای است که با عقد مخصوص برای همیشه بین زن و مرد ایجاد می‌شود و آنان حق دارند از یکدیگر تمتع ببرند.

به بیان دیگر ازدواج و ملیتی است میان دو فرد (زن و مرد) که این پیوند آغازگر زندگی جدید خانوادگی می‌باشد. ادوارد وسترمارک» در کتابی به نام «تاریخ ازدواج انسانی» تاهل را به منزله ارتباط کم و بیش پایدار بین دو جنس می‌داند که پس از تولید مثل و حتی بعد از آمدن فرزند دوام می‌یابد. «ارنست گراوز» که یکی از محققان بزرگ درباره ازدواج و خانواده است، ازدواج را به منزله اعتراف علنی و ثبت رسمی فراوجت می‌داند. «روبرت لاوی» که مردم‌شناس است ازدواج را بعنوان ارتباطی تقریباً پایدار بین یک مجاز تعریف می‌کند.

«دکتر علی اکبر مظاهری» ازدواج را نوعی ترکیب بین دو انسان و دو خانواده می‌داند و بیان می‌کند که زندگی مشترک یک پدیده مرکب است که اجزاء اصلی و اساسی آن زن و مرد می‌باشند. هر قدر بین این دو عنصر هماهنگی، همفکری، تناسب و سنخیت روحی و اخلاقی و جسمی باشد این ترکیب استوارتر محکمتر و پرثمرتر خواهد بود.

نگرش: عبارت از نوعی حالت آمادگی است، تمایل به عمل یا عکس‌العمل حاضر، در مقابل محرکی خاص است در نتیجه نگرشهای مرد غالباً: حاضر اما راکد است و تنها در صورت برخورد با موضوع نگرش، در بیان و رفتار تجلی می‌کند. اما نگرش در زبان رایج تمایل روانی یا عاطفی در مقابل چیزی یا شیئ بدون اینکه دگرگونی جسمانی در آن مداخله کند تعیین می‌کند. نگرش بخاطر جنبه عاطفی و پایدارش که فراهم آورنده زمینه اساسی فعالیتهاست متمایز می‌شود، از سوی دیگر، نگرش روابط بالقوه فعالیت پنهان پدید می‌آورد و به سوی هدفی در جهان خارجی هدایت می‌شود این هدف به پاره‌ای از انگیزشهای فرد مربوط می‌شود و برای او بوی ارزش به همراه دارد.

نگرش و مفاهیم دیگر به آن:

دو مفهوم نقش و نگرش به یکدیگر مربوطند.

و همکاری نزدیکی با یکدیگر دارند مفهوم نقش تمایلات عاطفی پنهان را در کنار فعالیتهای آشکار دربر می‌گیرد و این تمایلات نیز متقابلاً انجام کارهای دستوری توسط نقش را با اهمیت می‌سازد.

بنابراین نگرش، چهره‌ای از نقش را که بیشتر شخص و کمتر قابل کنترل است، می‌سازد نقش از سوی دربرگیرنده بیانگر پاره‌ای از نگرشها است و از سوی دیگر، نگرش از بینش شکل گرفته و می‌تواند گزینش‌های نقش فرد را سمت دهد. نگرشها، عقاید و باورها، نگرشها. عقاید و باورها ارتباط تنگاتنگی دارند و می‌توان گفت که زیربنای عقلی و منطقی عقاید و باورها را تشکیل می‌دهد. اگر نگرش تمایلی است به انجام کارهای مناسب یا نامناسب نسبت به موضوعی خارجی عقیده نحود بیرونی آن است.

عقیده و نگرش دو جنبه مکمل هم و یک فرایند هستند اولی از پویایی و زمینه‌های عاطفی بیشتری برخوردار است و دومی بیشتر جنبه عقلانی و گفت و شنود و ارتباط شفاهی دارد. باورها جنبه کلی‌تری نسبت به عقاید دارند. آنها دنیای فرد را می‌سازند و به او ثبات نظر و عقیده می‌دهند. مجموعه مطالبی که ما درباره یک موضوع خاص می‌دانیم و همه قضایایی که برای ما معنایی ندارد و همچنین همه موضوعاتی که ما فکر می‌کنیم واقعیت دارند باورها را تشکیل می‌دهند.

ویژگیهای نگرش:

• الف) محتوا: نگرش‌ها می‌توانند مربوط به اشیاء یا اشخاص یا گروه‌هایی از اشخاص باشند
• ب) نسبت‌گیری: نگرش‌ها به موافق و مخالف تقسیم می‌شود.
• ج) میزان
• د) شدت، تا چه اندازه این نگرش در دل ما جای دارند
• هـ) پیوستگی: نگرشهای گوناگون ما با یکدیگر تا چه حد پیوستگی دارند یا در تناقض نیستند.
• و)برجستگی: تاچه اندازه آمادگی داریم نگرش ویژه‌ای را بیان کنیم.

تعریف عملیاتی مفاهیم

ازدواج: ازدواج به مثابه یکی از تجلیات زندگی اجتماعی بشر قلمداد می‌شود که بنیاد خانواده بر آن استوار است و تنها شکل مقبول برای تولید مثل و ارضای نیازهای جنسی از طریق ازدواج و توسط امر زناشویی صورت می‌‌پذیرد.

ازدواج موقت: منظور ازدواج موقت در این پژوهش، نوعی وصلت موقت میان دو فرد بر پایه یکسری اصول و مقررات در دین اسلام می‌باشد که مدت این ازدواج می‌تواند از یکسال تا صد سال باشد در این نوع از ازدواج هیچ کدام از طرفین از ارث برخوردار نمی‌گردند. و مبلغی نیز با توافق طرفین که از قبل معین گردیده توسط مرد به زن پرداخت می‌شود.

معیارهای معنوی و ارزشهای فرهنگی: منظور از معیارهای معنوی و ارزشهای فرهنگی در این پژوهش، معیارها و ملاکهایی می‌باشند که دارای بار ارزشی دینی و اعتقادی می‌باشند که البته در این تحقیق جهت انتخاب همسر قرارداده شده است مانند: مسئولیت‌پذیری، وفاداری، فداکاری، افت تحصیل و مشکلات تحصیلی: منظور از افت تحصیلی در این پژوهش، در رابطه با ازدواج و تشکیل خانواده می‌باشد به گونه‌ای که بعضی از جوانان آنرا مانعی جهت ازدواج می‌دانند و معتقدند که با ازدواج مدت تحصیل ایشان طولانی‌تر خواهد شد.

تجزیه و تحلیل یافته‌های تحقیق:

تشکیل زندگی مشترک یکی از تحولات بسیار حساس و شاید مهمترین رویدادی است که در مدت حیات هر فرد اتفاق می‌افتد نیرویی که انسان را وادار کند تا در کنار همسر خویش، «آزادی تنها بودن» را با «لذت در کنار هم زیستن» معاوضه نماید تنها غریزه نیست، انسان ذاتاً «نیازمند به همدل و همراز و همیشه بدنبال دوست و همنشین می‌گردد تا بتواند در کنارش آرام یابد.

نتایج این نظر سنجی در جدول 11 و نمودار 10 هم مبین این واقعیت است که مهمترین انگیزه ازدواج در جوانان پسر و چه دختر احساس شدید روانی به داشتن همدم و همراز است. برای تحریک نمودن جوانان به ازدواج می‌توانیم از این ودیعه الهی نیز کمک بگیریم و با تقویت این احساس نیاز جان و روح را روشن‌تر و بیدارتر نمود، البته باید به این نکته توجه نمود که هدایت غیر سالم این نیاز و با سرکوب آن به ایجاد مشکلات و بیماری‌های روحی و اجتماعی می‌تواند خسارتهای جبران‌ناپذیری را بر پیکر جامعه وارد نماید.

انگیزه مهم بعدی ازدواج در گروه مردان پیشگیری از آلوده شدن به مفاسد اجتماعی و اجرای دستورات الهی است که نقطه امر و افتخاری بزرگ برای جامعه ماست که در روح پاک جوانان دانشجو برای فرار از گناه و برای جلوگیری از آلوده شدن جامعه انگیزه ازدواج را تقویت می‌نماید. اما با نگاهی به نتایج دیده می‌شود که در دومین انگیزه ازدواج در زنان همان گریز از تنهایی است و باید به این مطلب دقت شود که روح ازدواج بخصوص در خانمها کاهش نیابد.

از نکات بسیار ارزشمند دیگر آن است که فشار خانواده، دوستان و اجتماع تقریبا کمترین تاثیر را برای ایجاد انگیزه ازدواج در هر دو جنس دارند لذا می‌توان ادعا نمود که حداقل قشر تحصیلکرده و دانشجویان ما آنقدر آزادی را دارا باشند که بتوانند دور از فشارهای شدید خارجی برای آینده خود تصمیم بگیرند، از دیگر نتایج می توان به این مورد اشاره نمود: همانطور که در درون جدول 9 دیده می‌شود ساختار فرهنگی جامعه ما هنوز «اصالت خانواده» را بعنوان یکی از با ارزشترین میراثهای خود حفظ نموده است. در زمینه انتخاب همسر اکثر افراد تفاهم خوبی با خانواده و خود دارا می‌باشند و خانواده‌ها نیز جوانان خود را به شکل صحیح و منطقی در این مسیر آزاد گذاشته‌اند لذا پیرامون انتخاب همسر تعدادی بسیار معدودی گزیند.

در رابطه با پیشنهاد سن ازدواج آقایان با مراجعه و مطالعه جدول 3 مشاهده می‌گردد که سن ازدواج پیشنهادی از سوی خانمها بیشتر از آقایان است و در ارتباط با پیشنهادها سن مناسب برای سن ازدواج آقایان(جدول 4) هر دو گروه خانمها و آقایان اکثرا سنین بین 25-18 سال را برای ازدواج پیشنهاد نموده‌اند. بیش را 96% از دانشجویان با نامزدی قبل از ازدواج موافق بوده‌اند که باز هم تاکید دیگری بر این مدعا که جوانان نیازمند به شناخت و آشنایی با همسر آینده خود هستند.

در پاسخ به یکی از سئوالات پرسشنامه مدت مناسب نامزدی درحدود 12 الی 9 ماه از سوی دانشجویان پیشنهاد شده است که با توجه به شرائط تحصیلی آنها مدت مناسبی به نظر می‌رسد. پاسخهای پیرامون معیارهای انتخاب همسر و صفات همسر ایده‌آل نیز نکات دقیق و بسیار ارزشمندی را نشان می‌دهد. با مراجعه به جدول 8 مشخص می‌گردد که هر دو گروه پاسخ‌دهنده صفات و معیارهائی را ترجیح داده‌اند که به گونه ای که برای هر دو گروه بعنوان مهمترین معیار انتخاب همسر می‌باشد. برای مردان زیبایی بعنوان یکی از مهمترین معیار مطرح گردیده در صورتیکه این معیار برای دختران اهمیت چندانی ندارد و بالعکس در مورد معیار تحصیلکرده بودن دختران اهمیت بسیاری برای آن قائل می‌باشند ولی پسران توجه چندانی به آن ندارند.

از جانب دیگر ازدواج موقت بعنوان یک راه‌حل منطقی محسوب نمی‌گردد چرا که در صورت اشاعه این سنت تنها گوشه‌ای از نیازهای جوانان برطرف می‌گردد و هرگز نیاز به داشتن یک مونس و همدرد که شدیدا جوانان را آزار می دهد حل نخواهد شد، و از طرف دیگر جامعه نیز براحتی این سنت را نخواهد پذیرفت. «عراقی، 1369 ، مطهری، 1374»

پاسخهای داده شده به سئوال مربوط به ازدواج موقت(جدول 12) نشان می‌دهد که دختران تمایل بیشتری نسبت به آن دارند ولی مردان در ارتباط با سئوال مطرح شده در پرسشنامه درباره موانع موجود بر سر راه ازدواج(جدول 14) مشاهده گردید که پیدا نکردن فرد مناسب مطابق با معیارهای خودشان از دیدگاه دانشجویان از موانع ازدواج می‌باشد.

موافقت اکثر پاسخ‌دهندگاه با تاسیس دفتری برای مشاوره ازدواج در دانشگاهها تایید دیگری بر این واقعیت است که دانشجویان برای انتخاب همسر مناسب نیاز به کمک و راهنمایی دارند و اینگونه دفاتر و یا راه‌حلهای کاربردی دیگری می توانند این نیاز دانشجویان را رفع نمایند.

آنچه از مجموع نتایج برمی‌آید حاکی از آنست که جوانان به ویژه دانشجویان به تشکیل خانواده و ازدواج توجه دارند و مسائل و نکات آنرا با حساسیت دنبال می‌کنند ایشان معیاره و صفات ارزشمندی را برای تشکیل زندگی و انتخاب همسر دارند که از افتخارات ملی و دینی کشورمان محسوب می‌گردد. بجاست مسئولین، خانواده‌ها و جوانان با تلاش هماهنگ دهد فرارگاههایی موثر در جهت اعتلای هر چه بیشتر ارزشهای والای خانوادگی و تسهیل در امر ازدواج جوانان و تحکیم بنیادهای خانواده بر دارند.

پیشنهادات:

1. باید به پسران و دختران در سطوح مختلف آموزش و پرورش با توجه به مقتضیات هر سن و جنس، تعلیم و تربیت لازم را در جهت آگاهی و شناخت ازدواج بعمل آید و آمادگی لازم برای قبول و پذیرفتن تکالیف و وظایف و نقشها و مسئولیت‌های مربوط به زندگی ایجاد شود
2.  همچنین می توان با ایجاد موسسات مددکاری و مشاوره در جهت راهنمایی جوانان و والدین آنها در رفع مشکلات مربوط به ازدواج گام برداشت.
3. با استفاده از رسانه‌های گروهی به جوانان آگاهی‌های لازم در زمینه مسائل و مشکلات ازدواج داده شود.
4. شکل پرسشنامه: که امکان داشت دانشجویان با اطمینان کافی به سئوالات پاسخ ندهند.
5. عدم وجود منابع کافی در حد گسترش این تحقیق: یکی دیگر از محدودیتهایی است که محقق با آن مواجه بوده است.
6. وقت کم برای تفکر و تجسس زیاد در مورد موضوع مورد مطالعه.