چکیده
هدف از پژوهش حاضر اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی برکاهش اضطراب تعمیم یافته و اضطراب امتحان دانش آموزان مقطع متوسطه (سال تحصیلی 95-94) بود.. پژوهش حاضر از نوع
نیمه تجربی با دوگروه کنترل و آزمایش در دو مرحله پیش آزمون و پس آزمون اجرا شد. جامعه آماری این پژوهش تمامی دانش آموزان مقطع متوسطه شهر سمیرم در سال تحصیلی 95-1394 به تعداد 400 نفر که با استفاده از شیوه نمونه گیری خوشه ای، 30 نفر از دانش آموزان باتوجه به مصاحبه تشخیصی 14 نفر پسر و 16 نفر دختر که دچار اضطراب تعمیم یافته و اضطراب امتحان بودند انتخاب شدند و به صورت تصادفی به دو گروه 15 نفر گروه آزمایش و 15 نفر گروه گواه گمارده شدند و پرسشنامه 21 سوالی اضطراب بک (1990) و پرسشنامه 37 سوالی اضطراب امتحان ساراسون (1957) در بین آنان توزیع شد.. گروه آزمایش تکنیک های شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی را در 12 جلسه درمانی دریافت و تمرین کردند. در پایان دوره درمانی بین هر دو گروه پرسشنامه ها توزیع شد تا تاثیر جلسات شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر گروه آزمایش بررسی شود. برای تجزیه و تحلیل داده ها در قسمت آمار توصیفی از شاخص های میانگین و انحراف استاندارد و در قسمت آمار استنباطی از آزمون T مستقل استفاده و محاسبات آماری با استفاده از نرم افزار SPSS-21 انجام گرفت. نتایج بیانگر آن بود که که تفاوت معنا داری بین اضطراب تعمیم یافته پیش آزمون (گروه آزمایش) با اضطراب تعمیم یافته پس آزمون (گروه آزمایش) وجود دارد که نشان دهنده اثر بخشی آموزش شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی در کاهش اضطراب تعمیم یافته پس آزمون (گروه آزمایش) می باشد. همچنین تفاوت معنا داری بین اضطراب امتحان پیش آزمون (گروه آزمایش) با اضطراب امتحان پس آزمون (گروه آزمایش) وجود دارد که نشان دهنده اثر بخشی آموزش شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی در کاهش اضطراب امتحان پس آزمون (گروه آزمایش) می باشد.
واژگان کلیدی: شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی، اضطراب، اضطراب امتحان، اضطراب تعمیم یافته، دانش آموزان.
مقدمه
نزديك به نيم ميليارد نفر در جهـان از اخـتلال هـاي رواني رنج مي برند (سازمان جهاني بهداشت[1]، 2004) و بخش بزرگي از اين افراد را مبتلايان بـه اخـتلال هـاي اضطرابي تشكيل مي دهند. ميزان شيوع اختلال هاي اضطراب در بررسـي هـاي گوناگون داراي تفاوت هايي است كـه ايـن تفـاوتهـا احتمالاً ناشي از تفاوت در روش شناسي پژوهش، طول مدت در نظر گرفته شده براي ابتلا به اختلال (يك مـاه، شش ماه، يك سال و يا طول زندگي) و نيز ميزان شـيوع اختلال در جامعه مورد بررسي اسـت. بـه طـور كلـي، بررسي ها نشان مي دهند شيوع اختلال هاي اضـطرابي در جمعيت عمومي 15%-35% در نوسان است (كـسلر[2]، 2002).
اضـــطراب نشانه هاي جسمي، رواني و بيش برانگيختگي را دربرمي گيرد. نـشانه هـاي جـسمي بــه صــورت عــضلاني (لــرزش، گرفتگــي، ضــعف ،تعريق، پرتپشي قلب، سرخ شدن) و خودكار(گرگرفتگي، نفس تنگي، خشكي دهان، گرفتگـي سـينه، دل پيچه، تهوع و نياز شديد به دفع ادرار و مدفوع ) رخ مي دهد كه دو مورد اخير در شـرايط اضـطراب شـديد ديده مي شود. تظـاهرات روانـي از جملـه نـشانه هـاي شناختي موارد زير را دربرمي گيرنـد: احـساس تـنش و ترس، احساس آسيمگي، درمانـدگي در رويـارويي بـا موقعيت، عدم قطعيت درباره آينـده، نگـران انديـشي ، انتظار وقوع مـصيبت و بـلا. (بوركـوك و ليونفيلـدز[3] ،2010).
بکمان[4] (۲۰1۲) در یک مطالعه نشان داد آگاهی و دانش فراشناختی به طور مثبتی با راهبردهای یادگیری و درک مطلب ارتباط داشته و هرگونه بهبود در فراشناخت فرد، توانایی های یادگیری او را تحت تأثیر قرار می دهد. پژوهش های انجام شده دربارۀ راهبردهای شناختی و فراشناختی نشان داده است که استفاده از این تدابیر به افزایش یادگیری یادگیرندگان منجر می شود این اثر به ویژه برای، یادگیرندگانی که به نحوی با مشکلاتی در یادگیری مواجه اند، چشمگیر است.
شناخت درمانی مبتنی بر ذهنآگاهی شامل انواع مراقبه، یوگا، آموزش مقدماتی دربارهی اختلال های شناختی (از جمله اضطراب و وسواس) و چند تمرین شناخت درمانی است که ارتباط بین خلق، افکار، احساس و حسهای بدنی را نشان میدهد. تمامی این تمرینها، به نوعی توجه به موقعیتهای بدنی و پیرامون میسر می سازد و پردازشهای خودکار «لحظه حاضر» را در عوامل افسردگیزا کاهش میدهد(کاویانی، جواهری و بحیرایی، 1387).
درذهنآگاهي، فرد درهرلحظه ازشيوه ذهني خودآگاه ميشود وپس ازآگاهي روي دوشيوه ذهن، يكي انجام دادن[5] وديگري بودن[6] ياد ميگيرد ذهن را ازيك شيوه به شيوه ديگر حركت دهدكه مستلزم آموزش راهبردهاي رفتاري، شناختي و فراشناختي ويژه براي آغاز معلول فرايند روابط آدمي است اما آنگاه که شکل گرفت خود بر چگونگي روابط آدمي به عنوان عاملي مقتدر تأثير ميگذارد پس تعامل به عنوان تابعي از مجموعه شرايط بيروني و دروني جريان مييابد که فرد را در بر گرفته است، همچنين يک رابطه بين فردي رضايتبخش باعث احساس تعلق باثبات و همبستگي عاطفي مناسب ميشود. افرادي که به خوبي در شبکه روابط اجتماعي جاي گرفتهاند نسبت به افرادي که از لحاظ روابط اجتماعي محروم هستند احساس آرامش بيشتر و اضطراب کمتري مينماييد و بيشتر نيازهايشان ارضاءشده است. آموزش مبتني برذهنآگاهي به واسطه اينكه به هردو بعد جسماني وذهني ميپردازد داراي اثربخشي بالايي براي درمان برخي اختلالات باليني وبيماريهاي جسماني گزارش شده است. در دودهه اخيرتعداد زيادي از مداخلات ودرمانهاي مبتني برذهنآگاهي ظهوركردهاند (بائر[7]،2006).
[1] The World Health Organization
[2] Kessler
[3] Borkok and Lyon Phillies
[4] Beckman
[5] Doing
[6] Being
[7]Baer
چکیده
فصل اول: کلیات تحقیق
- مقدمه
1-1. بیان مسئله
- اهمیت و ضرورت پژوهش
- اهداف پژوهش
- فرضیههای پژوهش
- تعاریف مفاهیم نظری و عملیاتی
1-4-1. تعاریف نظری
1-4-2. تعاریف عملیاتی
فصل دوم: مبانی نظری
- اضطراب
2-1. انواع اضطراب
2-2. شیوع اختلالات اضطراب
2-3. دیدگاههای نظری در تبیین اضطراب
2-4. دیدگاههای نظری در مورد اضطراب
2-5. عوامل جسمانی و زیستشناختی
2-6. علائم اضطراب
2-7. ارتباط اضطراب با بیماریهای دیگراضطراب و کاهش قند خون
2-8. امتحان
2-9. اضطراب امتحان
2-10. عوامل به جود آورنده اضطراب امتحان
2-11. عوامل مؤثر در رفع اضطراب امتحان
2-12. درمان اضطراب
2-13. شناخت
2-14. شناخت درمانی
2-15. هدفهای درمانی
2-16. سنجش در شناخت درمانی
2-17. فنون درمان
2-18. ذهن
2-22. ذهن آگاهی
2-23. شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی
2-24. مکانیزم های شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی
2-25. مکانیسمهای زیست عصب شناختی حضورذهن
2-26. تفاوتهای شناخت درمانی مبتنی بر حضورذهن با درمان شناختی
2-26. محدودیتهای درمان شناختی مبتنی بر حضورذهن
2-27. پیشینه پژوهش
2-27-1. پیشینه پژوهشهای داخلی
2-27-2. پیشینه پژوهشهای خارجی
فصل سوم: روش تحقیق
- مقدمه
3-1. روش تحقیق
3-2. جامعه آماری
3-3. روش نمونه گیری و حجم نمونه
3-4. روش گرد آوری اطلاعات
3-5. ابزار گردآوری اطلاعات
3-5-1. پرسشنامه ویژگیهای جمعیت شناختی
3-5-2. روش مداخله
5-3-3. پرسشنامه اضطراب بک
5-3-4. پرسشنامه اضطراب امتحان
3-6. روش اجرا
3-7. روش تجزیه و تحلیل اطلاعات
3-8. ملاحضات اخلاقی
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل اطلاعات
مقدمه
آمار توصیفی
آمار استنباطی
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
مقدمه
بحث و نتیحه گیری
فرضیه اول
فرضیه دوم
نتیجه گیری کلی
محدودیتهای تحقیق
پیشنهادات نظری
پیشنهادات کاربردی
منابع
پیوست
- ابوالقاسمی، عباس (1381) بررسی میزان هم هگیرشناسی اضطراب امتحان و اثربخشی دو روش درمانی درکاهش اضطراب امتحان دانش آموزان دبیرستان . ی پایان نامه ی دکتری، دانشگاه شهید چمران اهواز.
- ابوالقاسمی، عباس؛ اسدی مقدم، عزیزه؛ نجاریان، بهمن و شکرکن، حسین (1385) ساخت و اعتباریابی مقیاسی برای اضطراب امتحان در دانشآموزان پایه سوم دوره راهنمایی تحصیلی اهواز. مجله علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه شهید چمران اهواز، شماره 3 جلد دوم
- ابوالقاسمی، عباس (1382) اضطراب امتحان، تشخیص، علل و شیوههای مقابله مبتنی بر پژوهش. اردبیل: نیکآموز.
- ابوالقاسمی، عباس، مهرابیزادههنرمند، مهناز، نجاریان، بهمن، و شکرکن، حسین (1383). اثربخشی روش درمانی آموزش ایمنسازی در مقابل تنیدگی و حساسیتزدایی منظم در دانشآموزان مبتلا به اضطراب امتحان. مجله روانشناسی اهواز، (29)1، 21-3.
- احمدی، مهرناز (1382) اثربخشی آموزش انگیزش پیشرفت تحصیلی و تمرین حرمت خود بر تحول نظام خود در دو سطح تحول شناختی عینی و انتزاعی پایان نامه ی دکتری. دانشگاه تربیت مدرس.
- اسپالدینگ، چریل. ال (2000). انگیزش در کلاس درس، ترجمه ی محمدرضا نائینیان و اسماعیل بیابانگرد تهران، انتشارات مدرسه
- بیابانگرد، اسماعیل (1386). اضطراب امتحان: ماهیّت، علل، درمان، همراه با آزمونهای مربوطه، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
- حقانی، مظفر (1386) بررسی اثربخشی آموزش راهبردهای شناختی و فراشناختی بر کاهش اضطراب امتحان دانشآموزان پسر پیشدانشگاهی شهرستان سقز، پایاننامهی کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی.
- باعزت، فرشته و ادیب راد، نسترن (1381) بررسی رابطه مدیریت زمان با استرس شغلی کارکنان زن دانشگاه الزهرا. دانشگاه شهید بهشتی.
- بحرانی، محمود (1384) مطالعه انگیزش تحصیلی دانشآموزان متوسطه استان فارس و عوامل همبسته با آن. مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز شماره 12 صص 14-25.
- پنتریچ، پال آر. شانک، دیل اچ (2002) انگیزش در تعلیم تربیت (نظریه، تحقیقات و راهکارها)، ترجمه ی مهرناز شهرآرای (1386)، تهران: علم.
- جعفری، مجید (1387). بررسی ارتباط بین انگیزش پیشرفت و راهبردهای یادگیری با اضطراب امتحان دانش آموزان پسر پایه سوم راهنمایی، پایان نامه ی کارشناسی ارشد. دانشگاه تهران.
- سادوک، بنیامین، و سادوک ویرجینیا (2013) چکیده روانپزشکی بالینی، ترجمهی نصرتاله پورافکاری (1393) تهران: شهرآب.
- سیف، علی اکبر (1388) روان شناسی پرورشی نوین، روان شناسی یادگیری و آموزش، تهران: نشر دوران.
- صبحیقراملکی، ناصر (1385). بررسی اثربخشی شناختدرمانی و آموزش مهارتهای مطالعه در کاهش اضطراب امتحان و افزایش عملکرد تحصیلی با توجه به مولّفههای شخصیّتی. رسالهی دکتری، دانشگاه تربیت مدرس.
- فتحی آشتیانی، علی و امام قلیوند، فاطمه (1381) مقایسه روش های شناخت درمانی و حساسیت منظم درکاهش اضطراب امتحان. مجله ی پزشکی کوثر، شماره هفتم صص 249-320
- کدایی، ایوب (1385) مقایسهی اثربخشی درمان چندوجهی لازاروس و آموزش مهارتهای مطالعه بر کاهش اضطراب امتحان دانشآموزان پسر سال سوّم دبیرستان شهرستان گرگان. پایاننامهی کارشناسی ارشد. دانشگاه علامه طباطبایی.
- نامدار، کیوان (1383) بررسی مقایسه عزت نفس و انگیزه پیشرفت تحصیلی و رابطه آن با عملکرد، کارشناسی ارشد دانشگاه تهران.
- ناصر نعیمی، هاجر (1386) اثربخشی آموزش راهبردهای مدیریت زمان بر اضطراب امتحان و خودکارآمدی دانش آموزان دختر مقطع پیش دانشگاهی شهر تبریز پایان نامه ی کارشناسی ارشد،دانشگاه تبریز.
- نظری، مرتضی (1383) عوامل موفقیت در تحصیل. تهران: انتشارات مدرسه
- نریمانی، محمد و سلیمانی، اسماعیل (1392) اثربخشی توان بخشی شناختی بر کارکردهای اجرایی(حافظهی کاری و توجه) و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دارای اختلال ریاضی.
ناتوانی های یادگیری، مجله روانشناسی معاصر، شماره 5 صص 12-23
یوسفی، زهرا (1389) مقایسه راهبردهای مطالعه و یادگیری دانشجویان موفق و ناموفق رشته های علوم پایه و علوم انسانی دانشگاههای تهران، پایان نامه ی کارشناسی ارشد. دانشگاه علامه طباطبایی.
Reference
Amini J. [Study the high school students (girls and Son) attitude toward the Causes of Social Crime prevalence in schools and its prevention and Coping In 2001-2002(Persian)]. Education and Training Department, Education and Research Council of Education and Training organization in Kurdistan. 2002; 69-79.
Baer RA. Mindfulness training as a clinical intervention: A conceptual and
empirical review. Clinic Psycho: Scie Pract. 2003; 10: 125-143.
Barlow,D. H., Rapee, R. M., Brown, T. A.(1992). Behavioral treatment of generalized anxiety disorder. Behavior Therapy, 23, 551-570.
Ballenger, J. E., Davidson, J. R. T., Lecrubier, Y., Nutt, D. J., Borkovec, T. D.,Rickels, K. (2001). Consensus statement on generalized anxiety disorder from the international consensus group on depression and anxiety. Journal of ClinicalPsychiatry, 62, 53-69.
Beckerman NL, Corbett L. Mindfulness and cognitive therapy in depression relapse Prevention: A case study. Clin Soc Work 2010; 38(2): 217–25.
Bohlmeijer E, Prenger R, Taal E, Cuijpers P. The effects of mindfulness-based stress reduction therapy on mental health of adults with a chronic medical disease: A meta-analysis. J Psychoso Res. 2012; 68: 539-544.
Chiesa A, Serretti A. Mindfulness based cognitive therapy for psychiatric disorders: a systematic review and meta-analysis. Psychia Res. 2011; 187(3): 441–53.
Chilvers J, Thomas C, Stanbury A. The impact of a ward-based mindfulness programme on recorded aggression in a medium secure facility for women with learning disabilities. J Learn Disabiliti Offend Behav. 2011;2(1):27–41.
Fix RL, Fix ST. The effects of mindfulness-based treatments for aggression: A critical review. Aggres Violent Behav. 2013;18(2): 219–27.
Fjorback LO, Arendt M, Ornbol E, Fink P, walach Mindfulness-based stress reduction and mind – fullness based cognitive therapy: a systematic review of randomized controlled troals. Acta psychiatr scand. 2011; 124(2): 102-19.
Kaviani H, Javaheri F, Hatami N. [Mindfulness-based Cognitive Therapy (MBCT) Reduces Depression and Anxiety Induced by Real Stressful Setting inNonclinicalPopulation(Persian)]. Int J Psychol Psychol Therapy. 2011;11(2):285–96.
Kabat -Zinn J. Full catastrophe living.” Using the wisom of your body and mind to face stress, pain and illness. 1st New York: Delacorte. 1990; 231-32
Kabat-Zinn J. Mindfulness-based interventios in content:past, present and future. Clinic Psycho: scie pract. 2003; 10: 144-156.
Kavyani H, Javaheri F, Boheirae H. [The survey of effectiveness cognitive therapy on mindfulness and reducing negative thoughts, depression and anxiety with follow up(Persian)]. New Cognit Scie. 2005; 25: 49-59.
Kazemeini, T. [Comparison the Efficacy of Mindfulness based Cognitive therapy with CBT in group method on aggressive manner reduction of Mashhad taxi drivers(Persian)]. M.A theses on Psychology, Faculty of Education and Psychology, Ferdowsi University of Mashhad. 2010; 90-118
Mohammadi H. [Study the effective factor in male student’s aggressive manner in Ardabil high school(Persian). Ministry of Education, Department of Education and Research Council of Ardabil Province. 2008; 75-77.
Milani A, Nikmanesh Z, Farnam A. [Effectiveness of Mindfulness-Based Cognitive Therapy (MBCT) in Reducing Aggression of Individuals at the Juvenile Correction and RehabilitationCenter]. Inte J High Risk Behav Addict. 2013; 2(3):126-31.
Mace C. Mindfulness and mental health: therapy, theory, and science. 2st ed. New York. Rutledge Press: 2008; 35-36.
Rafezi Z. [Study the Effect of Anger Controlling training on Adolescent Aggression of 15 To 18-year-old at Tehran high school(Persian)]. M.A theses on clinical psychology. Tehran. Welfare and Rehabilitation Science University.2004; 82-98.
Roth B, & Robbins D. Mindfulness-based stress reduction and health related quality of life. Psychoso medic, 2004; 66 (1): 113-123.
Singh NN, Lancioni GL, Joy SD, Winton AS, Sabaawi M, Wahler RG et al. Adolescents with conduct disorder can be mindfull of their aggressive behavior. J Emot BehavDis. 2007; 15(1): 56-63.
Segal ZV, Williams JMG, & Teasdale JD. Mindfulness-based cognitive therapy for depression: A New Approach to Preventing Relapse. 2st New York: Guilford. 2002; 35-36.
Semple RJ, Reid EFG, Miller L. Training for Anxiety with mindfulness: An open Trial of mindfulness training for anxious children. J cogn Psychoth. 2013; 19(4): 379-395.
Singh NN, Lancioni GE, SinghJoy SD, Winton ASW, Sabaawi M, Wahler RG, et al. Adolescents With Conduct Disorder Can Be Mindful of Their Aggressive J emot behav dis, 2007; (15): 56-63.
Singh N, Lancioni G, Karazsia B, Winton A, Myers R, Singh A, et al. Mindfulness-Based Treatment of Aggression in Individuals With Mind Intellectual Disabilities: A Waiting List Control Atudy. Mindfulness. 2012; 4(2): 158–67.
Teasdale JD, Segal Willams JMG, Ridge way VA, Soulsby JM. Pervention of relupsel recurrence in major depression by Mind Fullness – based cognitive therapy. J consu clinic Psycho. 2002; 68: 6185-623.
Torshizi M, Saadatjoo SAR. [Prevalence and factors associated with aggression. In knowledge. Secondary school], New care, J Nurs Uni Medi Sci. 2012; 9(4): 355-363.
A. GAD, metacognition and mindfulness: an information processing analysis. Clin psycho: scie and practi. 2012; 9: 95-100.
نقد و بررسیها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.