چکيده:
دامنه وسيعی از ليگاندهای ماکروسيکل قادر به برهم کنش با کاتيون ها، آنيونها و اجزای خنثی هستند که ماکروسيکل های سنتزی کاليکس از تراکم فنل و فرمالدئيد حاصل شده است. ترکيبات کاليکس را به عنوان مدلی مناسب برای طراحی ميزبان ماکروسيل ويژه معرفی کرده اند.
در اين پايان نامه بر هم کنش کاليکس(4)آرن و مشتقات دی و تری بنزيلی آن با ملکول يد به روش اسپکتروفتومتری در حلال کلروفرم مورد مطالعه قرار گرفته است. وابستگی زمانی نوار انتقال بار حاصل در دما های مختلف مشخص شده است. همچنين ثابت های سرعت شبه مرتبه اول در دما های مختلف برای فرايد تشکيل کمپلکس انتقال بار از اطلاعات جذب-زمان طيف های الکترون بدست آمده اند. پارامتر های فعالسازی با استفاده از تئوری های حالت گذار آيرينگ و نمودار های آرنيوس بدست آمده اند.
1-كاليكسـارنها
1-1- تاريخچه
براي اولين بار در سال 1872 ميلادي توسط باير[1] از واكنش بين فنل با فرمالدئيد استخلافي در موقعيت پارا در محيط اسيدي يا بازي كاليكسارن حاصل ميشد كه محصولي چسبناك و ناشناخته بود.]1[ در آن سالها دستگاهها قادر به تشخيص اين مواد نبودند اما باير آلماني با اينكه موفق به خالص سازي و شناسائي توده ويسكوز حاصل نشده بود ولي در مقاله اي اين واكنش ر ا ثبت كرد.
در دهه 1960-1950 زينك[2] و همكارانش از واكنش كاتاليست شده بازي پاراآلكيل فنل با فرمالدئيد يك محصولي با حلقه چهار عضوي بدست آوردند.]2[ آزمايشات كانفورت[3] و همكارانش در همان سالها محصولات زينك را که شامل مخلوطي از تركيبات حلقوي بود، نشان داد]3[
سرانجام گوتچه[4] و همكارانش در دهه 70 ]4[ بعد از اين مخلوط حلقه هاي 4 تايي ، 6 تايي و 8 تايي را شناسايي كردند ]5 [و در دهه 80 پاراتر سيو بوتيل كاليكس(4)آرن ]6 [و پارا- ترسيو بوتيل كاليس(6)آرن ]7[ و پارا ترسيو بوتيل كاليكس(8)آرن ]8[ را توانستند بدست آورند. شکلهای 1و 2 پارا ترسيو بوتيل کاليکسارنهای با حلقه های متفاوت را نشان ميدهد.
[1] -Bayer
[2]- Zinke
[3]- Comforth
[4]- Gutsche
کاليكس در اصل يك لغت يوناني به معني گلدان يا جام مي باشد(شکل3) و به دليل وجود قسمتهاي آريلي در مولكول لفظ آرن را به دنبال آن مي آورند.
(شکل3) نمای جام مانند(راست)و مدل فضائی توپر(چپ) کاليکسارن
نيدرل[1] از واكنش رزورسينول با آلدئيد با كاتاليست اسيدي تترامر حلقوي همانند محصول واكنش فنل، استخلاف پارا و فرماليدئيد بدست آورد. شکل 4 تهيه کاليکسارنها را به ترتيب از مشتقات فنل و رزورسينول نشان می دهد. ]9[
كاليكسارنها به دو گروه اصلي تقسيم مي شوند.
1) مشتقات فنلي
2) مشتقات رزورسينول]10[
(شکل4) تهيه کاليکسارنها از مشتقات فنل و رزورسينول
1-2- نامگذاري :
كاليكس آرن داراي دو قسمت بالا حلقه[2] و پائين حلقه[3] مي باشد در قسمت پائين حلقه گروههاي هيدروكسي و در قسمت بالا حلقه گروههاي R قرار مي گيرند.
براي نامگذاري به صورت زير عمل مي شود كه بر اين اساس تعداد واحدهاي آريل در ساختار كاليكس آرن در داخل براكت قرار مي گيرند لذا از كاليكس مادر كه در آن R ترسيوبوتيل مي باشد را به صورت 5و11و17و23 تتراترسيو بوتيل كاليكس(4)آرن– 25و26و27و28 تتراال نامگذاري مي شود كه خلاصه آن همان پارامتر ترسيوبوتيل كاليكس(4)آرن مي باشد. شکل 4 چگونگی شماره گذاری را روی کاليکسارنها را نشان می دهد. ]11
جالب توجه بودن كاليكسارنها در ميان ساير ماكرومولكولها علاوه بر شكل جام مانندشان، انعطاف پذيري كنفورماسيوني ناشي از چرخش آزاد واحدهاي آروماتيك حول شاخه هاي اتيلني است كه موجب رفتاري ديناميك در محلول براي كاليكس آرنها ميشود. به دليل وجود پيوندهاي هيدروژني مولكول ساختار كنفورماسيون مخروطي خود را در محلول به همان صورتيكه در حالت جامد دارد حفظ مي كند. هنگام استخلاف نمودن امكان چرخش حلقه هاي آروماتيك ايجاد ميشود بر اساس نحوه قرارگيري حلقه هاي فنيل كانفورماسيون ها توسط گوتچه به صورت مخروطي[4] (UUUU) ، جزئي مخروطي[5] (UUUd)، 1و1 متناوب[6] (Uudd) و 3و1 متناوب[7] (UdUd) نامگذاري شد.(شکل 5) هر چه تعداد حلقه هاي آريل در ساختار كاليكس (n) افزايش يابد تعداد كانفورمرها محتمل افزايش مي يابد.]12[
Cone partial cone 1,2-Alternate 1,3-Alternate
(شکل 5) انواع كنفورماسيونهاي كاليكس (4) آرن
هنگاميكه از مشتقات اتري واسـتري استفاده مي شود لازم است كه جهت قرارگيري
استخلاف چنانچه در شکل 6 مشاهده می شود، به صورت بالا (U) يا پايين (d) مشخص شود. در اين ساختار ترتيب قرارگيری استخلافها به صورت OBZ>Opr>H می باشد.]13[
1-3- مشخصات و خواص فيزيكي كاليكسارنها :
1-3-1- كاليكسارنها اسيدهاي قوي تري از فنل مي باشند. اندازه گيري دقيق به دليل حلاليت كم شان در آب مشكل ميباشد.]11[ شينكـاي[8] با استفاده از پتانسيومتري و اسپكترو فتومتري مقادير برخي از كاليكسارنها را در آب اندازه گيري كرده است.(جدول 1)
با توجه به جدول مقدار 1pK برای مشتق پاراسولفيد به مراتب کوچکتر از 2pK می باشد. علت آن برقراری پيوند هيدروژنی درون مولکولی و در نتيجه پايداری مونو آنيون به وجود آمده است.
جداسازي و تخليص
براي كاليكسارنهاي با از روشهاي كروماتوگرافي فاز معكوس براي جداسازي استفاده ميشود. ]14[ روش بسيار جديد جداسازي با ستون دي ال و كروماتوگرافي سيال فوق بحراني با متانول / كلروفرم و گاز 2CO مي باشد.]15[ شکل 8 کروماتوگرام مخلوط کاليکسارنها با n متفاوت نشان می دهد.
نقطه ذوب:
نقاط ذوب بعضی کاليکس آرنها در جدول 2 آمده است.]11[ چنانچه مشاهده می شود با افزايش تعداد حلقه های بنزينی نقطه ذوب افزايش می يابد با توجه به اينکه کاليکسارنها با تعداد زوج حلقه ها دارای نقطه ذوب بيشتری نسبت به کاليکسارنها با تعداد حلقه های فرد می باشد.
در نمودار(1) a نقاط ذوب مخلوط پارا ترسيو بوتيل کاليکس [4] آرن و پارا ترسيو بوتيل کاليکس [6] آرن و در نمودار b نقاط ذوب مخلوط و پارا ترسيو بوتيل کاليکس [6] آرن و پارا ترسيو بوتيل کاليکس [8] آرن می باشد.]11[
1-4- خواص طيفي :
طيف NMR :
مطالعه ONMR كاليكس 4 و6 وجود پيوند هيدروژني درون مولكولي در اين كاليكسانها را نشان مي دهد. همچنين در H- NMR رزونانس گروههاي OH اطلاعات ارزشمندي را در اختيار مي گذارد. كه مقادير در جدول 3 آمده است . هر چه پيوند هيدروژني درون مولكولي قوي تر باشد بيشتر مي شود براي كاليكسهاي 8 n > در دماي پايين چند رزونانس ديده مي شود. همچنين مطالعات ONMR کاليکس 4 و 6 وجود پيوند هيدروژنی درون مولکولی قوی در اين کاليکسها را اثبات می کند.]16[
[1] – Niederl
[2]- upper rim
[3]- lower rim
[4]- Cone
[5] – partial cone
[6]- 1,2-Alternate
[7]- 1,3-Alternate
[8]- Shinkai
Abstract
Interaction of para-tert-Bu-Calix[4] arene (1), di (2) and tri(3) benzyloxy-para-tert-Bu-Calix[4]arene with iodine have been examined spectrophotometrically in chloroform solution. The observed time dependence of the charge transfer band in solution was investigated. The pseudo first order rate constants at various temperatures for transformation process was evaluated from the absorbency-time data. The activation parameters (Ea. ΔH# and ΔS#) were obtained from the corresponding Arrhenius plots and the Eyring Transition-State theory
– Bayer, A. Ber. 1875, 5, 25, 280, 10941.
2- Zinke, A; Ziegler. E. Ber. 1941, B74, 1729; idem. Ibid. 1944, 77,264; Zinke. A.; Ziegler. G.; Hossinger, K.; Hoffmann, G. Monatsh, 1948, 79,438; Zinke, A.; Kretz, R.; Leggewie, E.; Hossinger, K. ibid. 1952. 83. 1213.
3- Comforth. J.W.; D Arcy Hart. P.; Nicholls, G. A.; Rees. R. J. W.; Stock, J. A. Br., J. pharmacol. 1955. 10. 73. Also see Cornforth. J. W.; morgan, E.D.; Potts, K. T.; Reces, R., J. W. Terahedron. 1973, 29, 1659.
4- Gutche, C. D.; Muthukrishnam, R., J. Opg. Chem. 1978, 43, 4905.
5- (a) Gutche, C. D.; Igbal. M., Org. Snth. 1990, 68, 234.; (b) Gutche, C. D.; Dhawan. B.;Leonis. M.; Stewart, D. ibid; 1990, 68, 238.; (c) Munch. J. H.; Gutche, C. D. ibid. 1990, 68, 243.
6- Gutche, C. D.; Iqbal, M. Org. Syn., 199068, 234.
7- Gutche, C. D.; Dhawan, B.; Leonis, M.; Stewart, D. Org. Syn., 1990, 68, 238.
8- Munch, J. H.; Gutche, C. D. Org. Syn. 1990, 68, 243.
9- For extensive reviews cf (a) Cram, d. J.; Cram, J. M. Container Molecules and Their Guests, Monogrphs in Supramolecular Chemistry, Stoddart, J. F.; Ed.; Royal. Society of Chemistry, London (1994); (b) Timmerman, P.; Verboom, W.; Reinhoudt, D. N. Terahedron, 1996, 52, 2663.
10- Timmerman, P.; Verboom.W.; Reinhoudt. D. N., Tetrahedron. 1996, 52, 2663,2704
11-Gutsche, C. D. Calixarenes in Monographs in Supramolecular Chemistry.; Stoddart, J. F., Ed.; Royal Society of chemistry; Cambridge, 1989.
12- Gutche, C. D.; dhwan, B.; Levine, J. A.; No. K, H.; Bauer. L.; Tetrahedron. 1983, 39, 409.
13- Ugozzoli. F.; Andreetti, G. D., J. Inclusion Phenom. Mol. Recognit Chem. 1992, 13, 337.
14- Kalchenko. 0.1.: Lipkowski. J.; Nowakowski, R.; atchenko, V.I.; Visotsky, M. A.;
Markovsky. L.N., 1. Chromatogr. Sci. 1997,35,49.
15 – Glennon. J.O.: Hutshinson. S.: Harris. S. J.; Walker, A.: Mckervey. M.A.: McSweeney. C.C. Anal. Chem.1997. 69. 2207.
16- Cerioni. G.; Biali, S.E.; Rappoport. Z., Tetrahedron Lell. 1996,37,5797.
17. Liang, T. M., Laah, K.K, Chem. Ber. 1994, 124,2637.
18- Grootenhuis, P. D. J.; Kollman,. P. A.; Groenen. L. C.; Reinhoudt, D. N.; Van Hummel, G. J.; Ugozzoli. F.; Andreeti, G. D., J. Chem. Soc. 1990, 112, 4165.
19- Roger, J.; Bayard, F.; Decotel, C. J. Chim. Phys. 1990, 87, 1695.
20- Harada, T.; Shinkai, S., J. Chem. Soc. Perkin Trans. 2. 1995, 2231.
21- Gutsche, C. D. ; Pagona. P. F, J. Org. Chem. 1985,50. 5795.
22- (a) Jaime, C; de Mendoza, J.; Prados, P.; Nieto, P. M.; Sanchez, C., J. Org. Chem, 1991, 56, 3372; (b) with A, C. diesters in the cone conformation the resonance position is closer & 33-34; Magrans. J.O.; de Mendoza, J.; Pons.; M: Prados, P.; Org.Chem.1997. 62, 4518.
23- Dahan, E.; Biali, S.E. ibid. 1991. 56, 7269.
24- lnokuehi. F.; Shinkai, S.J. Chem. Soc. Perkin Trans. 2. 1996,601
25- O’Sullivan, P.; Bohmer, V.; Vogt. W.; Paul us, E. F.; Jakobi, R. A.. Chem . Ber. 1994. 127, 427.
26- It is interesting to note that 1 – amino-8-hydroxy-3, 6-naphthalenedisulfonic acid also condenses with HCHO to form a cyclic tetramer, but only one of the 0- positions of each of the naphthalene units is involved; the other bridges are formed to the amino function at C-l ; Pob, B-L.; Chin, L, Y.; Lee, C. W., Tetrahedron Left. 1995,36,3877.
27- (a) Casabianca, H.; Royer, J.; Satrallah, A.; Taty. C. A; Viacans,. Tetrahedron Lett. 1987, 28, 6595; (b) Shinkai, A; Arimura, T.; Kawabata, H.; Iwamoto, K. J. Chem. Soc. Perkin Trans. 1991, 2429.
28- timmermman, p.; verboom, w.; reinhoudt, D. N.; Arduini, A.; Grandi, S.; Sicuri, A. R.; Pochini, A.; Ungaro, R., Synthesis. 1994, 185.
29- Arduini, A.; Pochini, A.; Sicuri, A. R.; Secchi, A.; Aungaro, R. Gazz. Chim. Ital. 1994.
30- Neda, I.; Plinta, H. J.; Sonnenburg, R.; Fischer, A.; Jones, P. G.; Schmutzler, R.,Chem. Ber. 1995, 128,267.
31- Hamada, F.; Bott, S. G.; Orr, G.W.; Coleman, A.W.; Zhang. H.; Atwood. J. L.. J. Inclusion phenom. 1990, 9, 1950.
32-Van Loon, 1. D; Heida. J. F.; Verboom, W.; Reinhoudt. D. N., Reel. Trav. Chim.Pays. Bas. 1992, 111. 353.
33- Verboom, W.; Durie, A.; Egberink. R.J.M.; Asfari, Z.; Reinhoudt, D. N. J. Org.Chem. 1992,57, 1313.
34- A similar observation has been reported for the N02BF4 induced oxidation of the bis-dihydroxylated, compound 95b which yiekds a diquinone.
35- Reddy, P. A.; Kashyap, R.;Wastson, W. H.; Gutsche,C. D. Isr.j. Chem .1992,377
36- Ninagava, A.; Cho, K., Makromol. Chem. 1985, 186, 1379.
37- Gomar, G.; Seiffarth, K.; Schulz, M.; Zimmermann, J.; Flaming, G., Makromol. Chem. 1990, 191, 81.
38-Groenen, C.; Ruel. B. H. M.; Casnati, A.; Verboom. W.; Pochim, A.; Dngaro. L.; Reinhoudt, D. N. Tetrahedron. 1991,47, 8379.
39- Iwamoto. K.; Araki, K.; Shinkai. S., Tetrahedron. 1991,47,4325.
40- Brunink, J. A.; Verboom, W.; Engbersen. J. F. J.; Harkema S.; Reinhoudt, D. N.
Recl. Trav. Chim. Pays. Bas. 1992, 111, 511.
41- Gutsche, C. D.; Dhawan. B.; L. evine. J. A.; No, K. H.; Bauer, L. J. Tetrahedron. 1983,39,409.
42- lzatt, R. M.; Chistensen, J.1; and Hawkins, R. T. U.S. Patent. 1984, 7,477.377.
43- . Taniguchi, H.; E. Nomura, Chem. Lett. 1988, 1773.
44- Serffarth. K.; Goermar, M. G.; and Bachman; J. Polymer Degradation and stablity. 1989.24, 73.
45- Kondo, Y.: Yamamoto, T.; Manab, 0.; Shinkai, S.. Jpn. Kokai Tokkyo KohQ. 1988.88. 197544.
46- Shinkai, S.; Koreishi, H.; Ueda, K; Arimura, T.; Manabe. 0., Am. Chem. Soc. 1987. 109. 6371.
47- Perrin, R.; Bourakhouadar, M.; Perrin, M.; Oehler. D,; Gharnati, F.; Lecocq. S.; Royer. J.: Decoret, CL Bayard, F. C. R. Acad. Sci., Paris, 1991,312, 1135.
48- Wainwright, K.P.; PCT. Int. Appl. WO 8908092, 1989.
49- Harris, S.1.;Guthrie, J.; Macmanus, M.: McArdle, C;
Mckervey, M A. Eur. Patent.Appl. EP 432989. 1991
50- Harris. SJ, UK Patent, Appl. GB2 200 909, 1988 Harris, S. J.: Macmanus. M.; Eur.Patent, Appl. EP 279521.
51- Harris. SJ.:Guthrie, J.; Macmanus, M, Eur. Patent, Appl. EP 262910. 1988.
52-Naoko, M, Eur.Paten t Appl. EP 456497,1991
:53- B. Kneafsey, J.M.Rooney, SJ. Harris, US Patent, 1990,4,912,183.
55- Grootenhuis. P.DJ.; Kollman,. P.A.; Groenen. L. C.; Reinhoudt, D.N.; Van Hummel. G.J.; Ugozzoli. F.; Andreeti, G.D.; J. Am. Chem. Soc. 1990, 112.4165.
56 – Roger. J.; Bayard, F.; Decotel C. J. Chim. Phys., 1990. 87.1695.
57- Melardi, M, R.; Inorganic Chemistry, theoretical features of coordination chemistry. 1994.
58- Asadian, F.; Bandarchian, F.; Khodakarami, Z,; Zolriastin, F,; Kanooz, E.; Instrumental Analitical Chemistry (Experimental methods), 19
نقد و بررسی‌ها
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.