چکیده
زغال سنگ از بقایای گیاهانی است که در دوران‌های گذشته زمین شناسی رشد و نمو داشته‌اند به وجود آمده است.
در ایران زغال سنگ قابل استخراج منحصراً مربوط به دوره‌های تریاس و ژوراسیک است. خاکستر موجود در زغال سنگ همچنین در کک عامل منفی است و باعث می‌شود که اولاً درصد ماده قابل احتراق در کک کم گردد و ثانیاً برای اینکه ذوب گردد احتیاج به حرارت اضافی دارد؛ بنابراین کوره موقعی که با ککی که دارای خاکستر زیاد باشد کار کند راندمان آن کم می‌شود و مصرف کک افزایش می‌یابد لذا برای بدست آوردن کک خوب لازم است خاکستر موجود در زغال سنگ از ۱۱ درصد تجاوز نکند و زغال‌هایی که بیشتر از این مقدار خاکستر دارند قبل از مصرف در کک سازی باید از خاکستر اضافی پاک شوند. بحث ایمنی در معادن، یکی از مهمترین مباحث، بلکه اصلی‌ترین عامل در سودآوری طرح‌های معدنی است.
امروزه در دنیای تکنولوژی حفظ جان پرسنل، ابزار و ماشین آلات و تعیین تداوم تولید بهتر در شرایط ایده آل مد نظر می‌باشد. بدیهی است که راندمان بالا در هر صنف تولیدی زمانی به دست می‌آید که تمامی پرسنل و دستگاه‌های ذیربط از حداقل آسایش و ایمنی فکری و کاری برخوردار باشند.
از عوامل زیان بار جانی و مخرب موجود در معدن می‌توان به گرد و غبار، آتش سوزی، سر و صدای زیاد و غیر قابل کنترل، تهویه ناقص، عدم رعایت ایمنی در حمل و نقل با واگنها، فقدان روشنایی، عدم لق گیری بعد از آتشباری، طراحی نادرست دیواره‌ها و نگهداری آنها، رطوبت، دمای هوا و … اشاره نمود. در این پایان نامه موارد زیان بار فوق برای معادن زیر زمینی و علی الخصوص معادن زغال تفکیک و شرح داده شده است.
در معادن زیر زمینی مسائلی مانند آب و هوای زیر زمینی، جدا نمودن و تصفیه گرد و غبار، تهویه، آتشباری، گرد زغال و انفجار گاز آن و سایر خطرات معادن زیر زمینی به تفصیل شرح داده شده است و در نهایت رعایت مسائل ایمنی شخصی و تجهیزات ایمنی در معادن زغال شرح داده شده است.
مقدمه
در اغلب کارگاه‌های بزرگ ساختمانی و معادن شعارهایی با مضمون: «اول ایمنی بعد کار» و مانند آن به چشم می‌خورد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که عملیات اجرایی پروژه‌های معدنی یا عمرانی بزرگ اغلب همراه با تلفات جانی ناشی از کار بوده است. بررسی حجم عظیم حوادث منجر به نقص عضو و حوادث آسیب رسان یا بیماری زا، اهمیت مسئله را بیش از پیش روشن می‌سازد. متاسفانه بخش قابل توجهی از این حوادث به نحوی مربوط به بی احتیاطی و بی دقتی کارگران معدن می‌باشد. در کشورهای صنعتی برای مقابله با این حوادث اقدامات متنوعی از جمله تدوین استانداردها و دستور العمل های ایمنی و بهداشت و نظارت مستمر بر اجرای صحیح آنها و بالاخره آموزش مستمر کارکنان به اجرا در می‌آید. از آن جمله می‌توان آیین نامه ایمنی ایمنی و بهداشت در معادن را نام برد که در سال ۱۹۸۶ توسط دفتر بین المللی کار در ژنو ارائه شده است. در کشور ما نیز از سال‌ها پیش جزوه‌های آموزشی ایمنی محیط کار توسط وزارت کار و همچنین متولیان بخش‌های مختلف صنعت و معدن کشور تهیه شده است. این راهنماها معمولاً ایمنی و بهداشت را از دید عمومی مورد توجه قرار می‌دهند. امروزه به دلیل پیچیدگی و تخصصی شدن کارها، هر فعالیت حرفه‌ای از استاندارد ایمنی خاص خود برخوردار می‌باشد، از طرفی دستورالعمل‌ها و استانداردها باید هر چند سال یکبار روزآمد شوند تا بتوانند شرایط تحول و تغییر محیط کار را از نظر سطح تکنولوژی و یا روش‌های اجرایی جوابگو باشند.
مؤسسه استـاندارد و تحقیقات صنعتی ایران طبق قانـون، متولی تهیه استانداردهای ملی، به خـصوص در مورد مصنوعات و تولیدات است. تهیه دستورالعمل‌ها و استانداردهای مربوط به فعالیت‌های عمرانی و مـعدنی اغلب تـوسط وزارتخانه‌های مربوط انجام می‌شود. به عـنوان مثـال استانداردها و دستورالعمل‌های صنعت آب کشور توسط مرکز استانداردهای وزارت نیـرو تدوین شده و پـس از تایید سـازمان برنامه و بـودجه به صورت استاندارد ملی ابلاغ می‌شود.
به همین ترتیب وزارت معادن و فلزات در زمینه تدوین راهنماها و دستورالعمل‌های مربوط به صنعت معدن کاری فعالیت‌هایی را آغاز نموده است. کانون معادن ایران عمدتاً در ارتباط با مالکیت و حقوق معدنی است و فاقد مطالبی در مورد ایمنی در عملیات معدن کاری می‌باشد. با توجه به نبود یک دستورالعمل مشخص در این زمینه، نقش بازرسین و مسئولان ایمنی معادن مشکل می‌شود.
در چنین شرایطی بازرس یا مسئول ایمنی معدن، به جای آنکه مجری قانون موجود باشد، ممکن است در مواردی خود مجبور به ارائه دستورالعمل یا روش کار گردد
عنوان صفحه
چکیده 1
مقدمه 2
فصل اول ـ آشنـایی بـا زغال سنگ و بـررسی اهمیت آن در بـازار و جهان
1 ـ 1 ـ آشنایی 5
1 ـ 2 ـ چگونگی تجمع مواد گیاهی 5
1 ـ 3 ـ چگونگی تبدیل مواد گیاهی به زغال 7
1 ـ 4 ـ مشخصات زغال 9
1 ـ 4 ـ 1 ـ خاکستر 9
1 ـ 4 ـ 2 ـ مواد فرار 9
1 ـ 4 ـ 3 ـ ارزش حرارتی 9
1 ـ 4 ـ 4 ـ خواص کک دهی 10
1 ـ 5 ـ انواع زغال سنگ 10
1 ـ 6 ـ آشنایی با زغال سنگ و مسائل آن 12
1 ـ 7 ـ اهمیت زغال و مقایسه آن با سایر منابع انرژی 17
1 ـ 8 ـ تکنولوژی‌های بهره برداری از زغال سنگ 20
1 ـ 9 ـ تاریخچه زغال سنگ در ایران 22
1 ـ 10 ـ زمین شناسی زغال سنگ در ایران 23
1 ـ 11 ـ مقدار ذخایر زغالی ایران 25
1 ـ 12 ـ منابع و ذخایر زغال سنگ ایران 26
1 ـ 13 ـ نهشته‌های زغال سنگ جهان 32
فصل دوم ـ حادثه و تحلیل آن 44
2 ـ 1 ـ حادثه از دیدگاه قانون 44
2 ـ 2 ـ حادثه از دیدگاه ایمنی 44
2 ـ 3 ـ طبقه بندی حوادث در معادن زغال سنگ 45
2 ـ 4 ـ جمع حادثه ساز و پیشگیری به عمل آورده 47
2 ـ 5 ـ ایمنی در معادن زغال سنگ ایران چگونه است؟ 49
2 ـ 6 ـ شرح حوادثی که در معادن کرمان (معدن باب نیزو) منجر به کشته شدن چند نفر شده و توضیح علل حوادث 50
2 ـ 6 ـ 1 ـ گزارش حادثه 28/5/1372 کارگاه 57 تونل 1 معدن باب نیزو 50
2 ـ 6 ـ 2 ـ مشخصات کارگاه 77 در لایه 16 50
2 ـ 7 ـ پیشنهاد مناسب جهت کاهش میزان حوادث 51
2 ـ 8 ـ عواملی که باعث خطر وقوع حادثه در معدنکاران بر حسب گروه سنی می‌شود. 52
2 ـ 9 ـ عواملی که باعث خطر وقوع حادثه در معدنکاران بر حسب سابقه کار می‌شود. 53
2 ـ 10 ـ عوامـلی که بـاعث خـطر وقوع حادثه در معدنکاران آمـوزش ندیده می‌شود.53
2 ـ 11 ـ عـواملی که بـاعث خـطر وقوع حادثه در معدنکاران آمـوزش دیده می‌شود.54
2 ـ 12 ـ عواملی که باعث تقلیل وقوع حادثه می‌شود. 54
فصل سوم ـ تکنیک ایمنی در معدن زغال
3 ـ 1 ـ مسائل کلی مربوط به حفاظت کار و مقررات ایمنی 57
3 ـ 2 ـ خدمات مقررات ایمنی در معدن 57
3 ـ 3 ـ وظایف اصلی معاون مهندس کل 57
3 ـ 4 ـ حمل و نقل افراد در طول گالری‌های معدنی 58
3 ـ 5 ـ مقررات ایمنی به هنگام انتقال افراد در گالری‌های افقی 59
فصل چهارم ـ قوانین ایمنی در معادن زغال سنگ
4 ـ 1 ـ سرویس کنترل و مراقبت 61
4 ـ 2 ـ باز کردن مناطقی که در آنها آتش‌سوزی خاموش شده 61
4 ـ 3 ـ نظم و ترتیب کارهای منطقه آتش‌سوزی 62
4 ـ 4 ـ پرسنل کارهای انفجاری 62
4 ـ 5 ـ مواد انفجاری مورد استفاده 63
4 ـ 6 ـ رساندن مواد منفجره به محل کار 64
فصل پنجم ـ خطرات و عوامل مخرب و زیان بار در معادن
5 ـ 1 ـ آشنایی 66
5 ـ 2 ـ خطرات برق 68
5 ـ 3 ـ سیستم حمل و نقل 68
5 ـ 4 ـ خطرات معدن کاری 69
5 ـ 5 ـ خطرات ماشین‌آلات 70
5 ـ 6 ـ سر و صدا در معادن 71
5 ـ 7 ـ گاز رادون در معادن 71
5 ـ 7 ـ 1 ـ آشنایی 71
5 ـ 7 ـ 2 ـ پیدایش 72
5 ـ 7 ـ 3 ـ خطرات رادون 72
5 ـ 7 ـ 4 ـ واحدهای اندازه گیری 73
5 ـ 8 ـ آتشباری 74
5 ـ 8 ـ 1 ـ آشنایی 74
5 ـ 8 ـ 2 ـ آتشباری در سنگ 74
5 ـ 8 ـ 3 ـ آتشباری در زغال 75
5 ـ 9 ـ آتش گرفتن گاز متان 76
5 ـ 9 ـ 1 ـ منابع آتش 76
5 ـ 10 ـ انفجار گرد زغال 77
5 ـ 11 ـ خودسوزی 82
5 ـ 12 ـ سایر خطرات معادن زیرزمینی زغال 87
5 ـ 12 ـ 1 ـ کنترل طبقات 87
5 ـ 12 ـ 2 ـ ماشین‌آلات 89
5 ـ 12 ـ 3 ـ ایمن سازی حمل بار 89
5 ـ 12 ـ 4 ـ حمل و نقل افراد 90
5 ـ 12 ـ 5 ـ پیاده رفتن افراد 90
فصل ششم ـ راه‌های پیشگیری از وقوع خطرات و حوادث در معادن
6 ـ 1 ـ پیش گیری و خاموش کردن آتش‌سوزی معدن 92
6 ـ 1 ـ 1 ـ قواعد کلی 92
6 ـ 1 ـ 2 ـ پیش گیری از بروز آتش‌سوزی‌های زیرزمینی به علت خودسوزی زغال 93
6 ـ 1 ـ 3 ـ خاموش کردن آتش‌سوزی‌های زیرزمینی 93
6 ـ 2 ـ احتیاطات عمومی 94
6 ـ 3 ـ استفاده از آب در معادن 96
6 ـ 4 ـ آب و هوای زیرزمینی 97
6 ـ 4 ـ 1 ـ آشنایی 97
6 ـ 4 ـ 2 ـ دمای هوا 97
6 ـ 4 ـ 3 ـ رطوبت 97
6 ـ 4 ـ 4 ـ سرعت هوا 98
6 ـ 4 ـ 5 ـ اثر مجموعه دما، سرعت و رطوبت 98
6 ـ 4 ـ 6 ـ کنترل آب‌وهوا 99
6 ـ 5 ـ جدا کردن و تصفیه گردوغبار در زیرزمین 102
6 ـ 5 ـ 1 ـ آشنایی 102
6 ـ 5 ـ 2 ـ مراکز تولید گردوغبار 103
6 ـ 5 ـ 3 ـ روش مکشی 103
6 ـ 5 ـ 4 ـ تصفیه گردوغبار 105
6 ـ 5 ـ 5 ـ صافی‌های پارچه‌ای 107
6 ـ 5 ـ 6 ـ صافی‌های استوانه‌ای 107
6 ـ 5 ـ 7 ـ نصب ماشین‌آلات 109
6 ـ 6 ـ آتشباری با تزریق آب 109
6 ـ 7 ـ آمپول‌های آب برای آتشباری 114
6 ـ 8 ـ تزریق آب 115
6 ـ 8 ـ 1 ـ عملی بودن این روش 116
6 ـ 8 ـ 2 ـ تزریق آب در جبهه کار طولانی 117
6 ـ 9 ـ پیدایش گازها 117
6 ـ 10 ـ تشخیص گازها 119
فصل هفتم ـ چگونگی رعایت مسائل ایمنی
7 ـ 1 ـ ایمنی شخصی و تجهیزات ایمنی 122
7 ـ 1 ـ 1 ـ آشنایی 122
7 ـ 1 ـ 2 ـ محافظت گوش 122
7 ـ 1 ـ 3 ـ محافظت چشم 123
7 ـ 1 ـ 4 ـ ماسک گردوغبار 124
7 ـ 1 ـ 5 ـ ماسک انفرادی 124
7 ـ 1 ـ 6 ـ دستکش 125
7 ـ 1 ـ 7 ـ چکمه 125
7 ـ 1 ـ 8 ـ لباس 125
7 ـ 1 ـ 9 ـ نوبت‌کاری و اثر آن بر ایمنی و تندرستی کارکنان 126
فصل هشتم ـ آتش‌سوزی‌های زیرزمینی و تشریح عملیات اطفاء حریق در تونل بیست معادن کارمزد
8 ـ 1 ـ آشنایی 130
8 ـ 2 ـ ویژگی‌های حریق زیرزمینی 130
8 ـ 3 ـ راه‌های اطفاء حریق‌های زیرزمینی 131
8 ـ 4 ـ نحوه عملیات اطفاء حریق در تونل بیست 132
8 ـ 5 ـ شرح عملیات اطفاء حریق 132
8 ـ 6 ـ علت آتش‌سوزی 134
8 ـ 7 ـ مشکلات در حین اطفاء حریق 135
نتیجه گیری 137
پیشنهادات 138
منابع و مآخذ 139
.
نقد و بررسی‌ها
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.